چشماندازهای موسیقی در قرن بیستویکم - بخش پنجم
به روایت راترفورد جانسون، آهنگسازها راهبانی عزلتگزیده نیستند، بلکه موجوداتی با حساسیت اجتماعی هستنند که به فشارهای اجتماعی عکسالعمل نشان میدهند. کتاب بر اساس مجموعهای از چنین فشارها نظام یافته: اقتصاد سرمایهداری متاخر، آزادی جنسی، جهانیشدن، اینترنت، توجه به محیط زیست، آسیبهای جنگ و تروریسم. کتاب با مرور کشورها و قارههای مختلف نسخهی موسیقایی بیینال ونیز را ارائه میکند و از جنبهی نظری رویکردی اتخاد مینماید که برخی آن را زیباییشناسی رادیکانت (Radicant Aesthetics) مینامند. (رادیکانت اصطلاحی در گیاهشناسی برای توصیف ارگانیسمهایی است که یک ریشهی واحد ندارند؛ مثل برخی پیچکها.
او که به مفهومهای تندوتیز علاقهدارد صفحات زیادی را به آثاری اختصاص میدهد که ایدههای شدیداً رادیکال جان کیج را ادامه میدهند. پیتر ابلینگر قطعاتی نوشته که شامل نمایش عکس بر دیوار گالری، چیدمان صندلیهایی در مکانهایی مثل پارکینگ یا ساحل است. مثل اثر «۴ دقیقه و ۳۳ ثانیه» کیج به هر آن چیزی تبدیل میشود که در فضا رخ میدهد. یکی از آثار جنیفر والش با این دستورالعمل شروع میشود که «یادبگیرید اسکیت کنید، هرچقدر هم ابتدایی» و از نوازندگان خواسته میشود تا این کار را انجام دهند.
اینها اصلاً چه ارتباطی با آهنگسازی برجستهی موسیقایی دارد؟ با این سوال ناگزیر، معضل کاندینسکی خود را نشان میدهد. مخالفت و دشمنی با چیزهای جدید، غریب و بیمعنی کمتر رایج است. مردم هیچ مشکلی ندارند که ساعتها در صف بایستند تا بتوانند بر یک صندلی روبروی مارینا آبراموویچ بنشینند؛ و البته اگر آهنگسازها اثرشان را به عنوان یک هنر اجرایی (Performance Art) یا چیدمان (Installation) عرضه کننده مخاطبان بیشتری پیدا میکنند. مثلاً در همین راستا جنیفر والش نمونهی قابل توجهی است. مجموعهی آثار او به نام GRUPAT شامل تنوع گیج کنندهای از مانیفست، نتنویسی، آثار تجسمی، ضبط و... است. این مجموعه در موزهها و گالریها متعددی به نمایش درآمده.
روشهای عجیب و غریب میتوانند زیبایی خاص خودشان را داشته باشد. قطعهی «۲۰۰۳(۱)» اثر مانفرد وردر از یک تریو میخواهد تا تنها دو صدا در طول اجرایی با طول نامحدود ایجاد کنند. یک ضبط از این اثر ۷۰ دقیقه طول میکشد. همانطور که راترفورد در وبلاگش مینویسد چنین اثری یک افراط ایدهآلیستی است اما راه را برای آثاری مثل سومین کوارتت زهی اثر یورگ فری باز میکند؛ توالی نرم و زمزمهگونهای از آکوردهای ظریف و دلپذیر.