عیسی غفاری پیشتر با «ردیف نو» (پردهی هنر موسیقی، ۱۳۹۴) و «هنوز» (ماهور، ۱۳۹۵) خود را به عنوان موسیقیدانی صاحباندیشه در موسیقی ایرانی به شنوندگان معرفی کرده بود. «زمان» نیز چون این آثار محمل ایدههایی است که ماهیت وجودی آلبوم را توجیه میکنند.
اگر «زمان» هیچ نبود بهغیر از قطعهی آغازین آن، باز هم عیسی غفاری با این آلبوم بار خود را بسته بود. اندیشیدن به مفهوم سکوت و نقش آن در موسیقی ایرانی آغازگاه بکر این آلبوم است. در این قطعه، «تو نیستی»، بیش از آن که صداها اهمیت داشته باشند، این سکوتها هستند که تعیینکنندهی شخصیت قطعه هستند؛ شخصیتی که میتواند در پیوند با مفهوم نام آن نیز تفسیر شود.
اوّل آنکه توالی این سکوتهای غریب «نیست» و فقدان را برجسته میکنند، گویی سازها به امید شنیدن پاسخی مینوازند و سپس، با پاسخ نگرفتن و ناتمام ماندن، نومید شده از تکرر سکوتی تلخ به دوباره ندا دادن و تمدد خواهیشان ادامه میدهند. دوم آنکه در این قطعه، با ایستِ گاه و بیگاه جملات ملودیک روی نتهایی که حس فرود کامل را القا نمیکنند و سپس پیدَر آمدن سکوتی نسبتاً درازدامن، نوعی عطش بیپاسخ مانده در ذهن شنونده انگیخته میشود، باز چون عطش حضور غایبی (فرودی) که «نیست». سوم، سد کردن ممتد و تعمدی پیشروی جملات به واسطهی سکوتهای طولانی میان آن جملات، انگار تلاشی مازوخیستی است برای نمایاندن عذاب فقدان و نیست.
از این قطعه که بگذریم، آلبوم گریزی به تجربههای پیشین آهنگساز در «ردیف نو» دارد؛ بهخصوص در بازنشانی گوشههایی از ردیف در یک بستر مدال نو. نیز کلّ سیر احساسی و روایی اثر تابعی است از شعرگونهای که در دفترچه آمده است1با این حال، ایدهی ناب قطعهی اوّل در سایر قطعات چندان مابهازایی نمییابد و آن اصالت زود یافته، دیری نمیپاید2.
1- تو نیستی/ زمان نمیگذرد./ تمام اوقات تلخ/ زاییدهی نبودنِ تواند/ و ما/ باقی پیمانهها را/ به یاد تو/ به هم نوش میکنیم.
2- البته این به معنای آن نیست که سایر قطعات این آلبوم حامل ایدههای تکراریاند یا خالی از لحظههای خلاقانهاند؛ دستکم «نوش» نمونهی نقیض این گزاره است.
برای خرید و دانلود آلبوم زمان به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.