نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: امشب کنار غزل‌های من بخواب


emshab kenare ghazalhaye man bekhab

کتاب‌ِ شعر صوتی

نویسنده: امیر بهاری

همایون شجریان به‌واسطه همراه‌داشتنِ نام پدر، توانایی قابل توجه‌اش در خوانندگی و همچنین به دست آوردن دل مخاطبان موسیقی پاپ، این روزها بیش از پیش مورد توجه است. وقتی نام او روی آلبومی حک می‌شود، حساسیتی دو چندان پیش می‌آید. این حساسیت معمولا تحلیل و تفسیر آلبوم را به سمت حاشیه‌پردازی می‌برد. اگر نام همایون شجریان را کم‌رنگ کنیم و نظری به آلبوم «امشب کنار غزل‌های من بخواب» بیاندازیم، ماحصل متفاوت می‌‎شود. به بیان دیگر اگر از منظر آهنگسازی به اثر توجه کنیم و خوانندگی را زیرمجموعه‌ی بخشِ سازی تعریف کنیم، بیش از اینکه با آلبومی در سبک پاپ، سنتی، ارکسترال-سنتی یا هر سبک دیگری طرف باشیم، با یک کتابِ شعر صوتی مواجه‌ایم که برای زیرصدای اشعار بافت موسیقاییِ مدرن و نامتعارفی طراحی شده است و در لحظاتی زیبا هم هست.

توجه بیش از حد به اینکه همایون شجریان در این آلبوم چه چیزی خوانده باعث می‌شود تمام محسنات این آلبوم مثل تنظیم (هر چند که در جاهایی از آلبوم افراط در استفاده از افکتِ ریورب آزار دهنده است) و نوازندگی سطح بالای کار نادیده گرفته شود. همایون شجریان در مسند یک شعرخوان که تحریرهای لطیفی روی اشعار گذاشته در این آلبوم حضور دارد و چیزی بیش از این نیست. اگر در موسیقی کلاسیک ایرانی فرم اپرا داشتیم، شاید می‌توانستیم این سبک آوازخوانی را رسیتاتیوِایرانی بدانیم. 1

موسیقی و آواز در این اثر مقهور کلام هستند. در واقع از میان خواننده، آهنگساز و ترانه‌سرا، ترانه‌سرا مؤلف اول است. تلاش آهنگساز و خواننده محدود به صحیح خواندن اشعار است و نه بیش از این. از این روست که معتقدم این آلبوم یک کتاب‌ِ شعر صوتی است. از طرف دیگر ملودی خاصی هم برای آوازها ساخته نشده است.

فردین خلعتبری آهنگساز مطرح سینما را در حوزه‌ی موسیقیِ باکلام با تصانیف موفقی مثل ترانه‌ی تیتراژ سریال «شب دهم» می‌شناسیم. خلعتبری در مسند آهنگساز زمان زیادی صرف «امشب کنار غزل‌های من بخواب» کرده است ولی محصول بیش از هر چیز وام‌دار ریتم‌های اشعار افشین یداللهی است.

مخاطبان همایون شجریان دو دسته‌اند، یکی آنها که نوستالژی پدرش را دارند و امیدوارند ساز و آوازی به زعم خودشان درخشان و  سنت‌گرا از او بشنوند (که امیدی عبث است) و گروه دیگر هم در اشتیاق آهنگ جدیدی از او هستند که مثل «چرا رفتی»، «آرایش غلیظ» یا «رگ خواب» آنها را سرمست کند. مخاطبان این آلبوم هیچکدام از این دو دسته نیستند. کسانی هستند که شعر دوست دارند ولی فرصت یا حوصله‌ی شعرخواندن ندارند و کتاب صوتی (آئودیوبوک) را ترجیح می‌دهند. برای این دسته از مخاطبان، شنیدن یک شعر با تعدادی تحریر ملایم از موسیقی ایرانی تجربه‌ی تازه‌ای است و آن‌چه می‌شنوند نه چندان حالت آوازی دارد و نه ریتیمک است. مخاطب «امشب کنار غزل‌های من بخواب» آنان هستند.


1- (Recitative) بخشی از اپرا است که چیزی مابین آواز و گفتار است و خطابه‌مانند بیان می‌شود. 

برای خرید و دانلود آلبوم امشب کنار غزل‌های من بخواب به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

27 آبان 1396
emshab kenare ghazalhaye man bekhab

*Ta Ke Bi In Har Se Ba To Dam Zanam

نویسنده: هرمز نامور

انتخاب شاعر شدن و ماندن، در مقابل هنرمندِ هنرهای دیگر شدن، ویژگی مشخص و بارزی دارد: شاعر با تکرار اشعارش در اذهان هم‌نسلان و بعدی‌ها و بعدی‌ها، بی‌واسطه یادش را در اذهان ناآمدگان و در پی‌آیندگان زنده نگه می‌دارد. این ویژگی، در مقایسه با دیگر هنرها، جاودانگیِ شاعر شدن را یا شاعرِ جاودانه شدن را محتمل‌تر می‌کند. شاعرِ شعرِ مؤثر نمی‌میرد اما این مؤثر بودن را دبیر گیج و گول -تاریخ- تعیین می‌کند.

هنرمند زنده، راه دیگر می‌کند، در پی تکرار راهِ رفته نیست، حتی اگر هزار راه بیمه‌شده در پیش رویش باشد. راه بیمه‌شده، راهی‌ست که تمام بارِ بازارِ فروش را، هیجان نام‌ها و گرم‌کردن بازار و آبِ گل‌آلود پُر از ماهی به دوش بکشد. کار، اثر، هنر، زنده و تازه می‌ماند، بی‌رسم و بی‌هُل و بی‌خرج و بی‌سرمایه.

افشین یداللهی ترانه‌ساز بود. این شعر/ترانه‌هایی که در آلبوم «امشب کنار غزل‌های من بخواب» جمع شده‌اند، کارهای متوسط و معمولی او هستند. هیچکدام در انتخاب کلمات و حکایت از منطق فکر و شعر نشأت ندارند، از ساختن نظم، از محدوده و محدودیت قافیه‌جورکردن می‌آیند:

شهر از هجوم خاطره‌هایت به من پُر است
بعد از تو شهر از من دیوانه دلخور است

پُر و دلخور باهم، قافیه ساخته‌اند! اگر تمام قواعد ترانه‌سرایی بی‌دروپیکر امروز را کناری بنهیم، در غزل نمی‌توان «دلخور» و «پُر» را با هم قافیه کرد: لازم است صورت نوشتاری کلمات در حروف بعد از آخرین مُصَّوِت، مانند هم باشند. سُستی شعر در ترکیباتی ساختگی چون: بود و عدم (معمولاً «بود» در مقابل «نبود» و «عدم» در برابر «وجود» قرار می‌گیرند) یا ضعف قریحه ‌و کم‌حوصلگی در ساختن تضاد و طباقی، نظیر: «غزل‌ها، ترانه‌ها» در برابر «ستم‌ها، بهانه‌ها» (غزل‌ها، ترانه‌ها را در مقابل لُغزها، فسانه‌ها می‌توان قرار داد) مشهود و آزاررسان هستند.

آوازهای دکلمه‌واری که نه شعر را هُل می‌دهند (که به شدت احتیاج دارند)، نه فی‌نفسه جذابیتی دارند و نه ملودی‌هایی که چندان به ‌خاطر بمانند؛ که این، لازمه‌ی کار در این شیوه از موسیقی با این لایه از شنونده است. آوازخوان نام و آوازه‌اش را آورده، گذاشته کنار این شعرها؛ راه و روش ارائه‌ی آواز سنتی را «دیگر» نکرده، مانند نسل آوازخوان‌های پیش، هرکارش هدیه‌ای جان‌افزا به دوره و زمانه‌اش نیست. آهنگساز یکسره خطوط همراهی آواز را برای لایه‌ی دیگری از شنونده نوشته و از ملودی‌پردازی برای چنین شعرها و چنان شنونده‌هایی سفره‌ای نگسترانیده است‌. همچنان ترانه‌ی پرداخته‌ی محمدجواد ضرابیان روی شعر سیمین بهبهانی، در و تخته‌ی جفت‌وجور موفق این شیوه‌ی درپیش‌گرفته‌شده‌ی همایون شجریان‌‌ است:‌ تولید موسیقی برای عامه و در سطح عامه، بی‌آنکه قصدی برای ارتقاءِ سلیقه‌ی موسیقایی این «عامه» در نظر باشد؛ حتی اگر به تنزل سلیقه‌ی همین «عامه» نیز منجر شود.


* ناشر هم در ارائه‌ی آلبوم ضعیف عمل کرده است: از طرح جلد و چینش مطالب و نحوه‌ی نوشتن اشعار بگیرید تا فینگیلیش نوشتن ترکیباتی که کاملاً و ایجاباً قابل و شایسته‌ی ترجمه ‌اند.

برای خرید و دانلود آلبوم امشب کنار غزل‌های من بخواب به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 0.9
24 آبان 1396
بالا