نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: بابک کوهستانی


Khalvate Bi Zaman 1

ربط یا بی‌ربطی؟

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

تنها یک بار شنیدن «خلوت بی‌زمان»، حاصل کار مشترک حمید مرادیان و بابک کوهستانی اگر گوشه‌ی چشمی هم به نوشته‌ی کوتاه دفترچه‌ی آلبوم داشته باشیم پرسشی مهم‌تر از خود موسیقی را پیش می‌کشد. و آن این که، آن برچسب ناچسب تلفیق چه تاثیر اعتبارزدایی با خود دارد که حتا به قیمت گفتن یا عملی کردن گزاره‌ای مانند «بدون وارد شدن در حریم جمله‌بندی یکدیگر تنها از جهت احساسی و روند فرمال با هم همراه شده و موسیقی را پیش ببرند» باید از آن اجتناب کرد؟

همه‌ی شواهد موسیقایی بخش‌های مختلف آلبوم که نام «خلوت» بر خود دارند از چیزی حکایت می‌کند که از یکی دو دهه‌ی پیش تا امروز به تسامح تلفیق نامیده‌ایم و از فرط استفاده به یک برچسب طبقه‌بندی تبدیلش کرده‌ایم. نوای ساده‌شده‌ی خلوت سوم را که بشنویم از خود خواهیم پرسید اگر یک نوازنده‌ی ایرانی به تصادف یا از سر مناسبت‌های موسیقایی -که در دو دهه‌ی آغازین سده‌ی بیست و یکم فراوان حالت‌های مختلفش را دیده‌ایم و می‌شناسیم- با یک نوازنده‌ی مثلا رومانیایی همنشین شوند و بی‌تمرین قدری بداهه بنوازند چیزی از پایه متفاوت با آن که می‌شنویم خواهیم شنید؟ مثال‌های به یادمانده پاسخ منفی به این سوال می‌دهد حتا با در نظر گرفتن بارقه‌ی گذرا از پیوند نسبتا پرداخته‌ی هارمونیک‌های ویولا که در انتهای این خلوت در میان مضراب‌های سنتور تنیده می‌شود.

در اغلب لحظات چیزی بیش از تکرار یکی دو نغمه‌ی با اهمیت مُد تا وقتی که ساز دیگر جملاتش را تمام کند نمی‌شنویم. نوعی تک‌گویی که طرف مقابل هر از گاهی زیر لب «خوب»ی می‌گوید یا سری تکان می‌دهد مبادا نبودش حمل بر بی‌توجهی به طرفِ در حال صحبت شود و در واقعیت، انتظار همراه نشنیدن تا نوبت سخن به او بازگردد. شبه‌ساقی‌نامه‌ای که در خلوت چهارم نواخته می‌شود یا ملودی کردی آشنای خلوت هفتم و جواب‌هایی که ویولا به هر کدام از تکه‌های آنها می‌دهد، نمود‌های روشن چنین رهیافت موسیقایی‌ای هستند.

با چنین رویکردهایی به موسیقی «دوبُعدی»، چنان که خود مولفان در دفترچه گفته‌اند، نمی‌رسیم بلکه بیشتر راه به سوی نوعی موسیقی دوپاره یا نوعی تماس سطحی می‌بریم، همان‌طور که نتیجه‌ی کار در خلوت بی‌زمان نیز بوده است.

برای خرید و دانلود آلبوم خلوت بی‌زمان به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.6
25 تیر 1398
Bagh Haye Moalaghe Angoor 00

مَعلَق مُعلق!

نویسنده: کامیار صلواتی

نکته‌ی حائز اهمیت درباره‌ی  «باغ‌های معلق انگور»، که به‌همراه چند اثر دیگر در اردیبهشت ۱۳۹۶ رونمایی شد، آن است که انتشارات دانشگاه تهران آن را منتشر کرده است؛ به‌عبارت بهتر، ناشری دانشگاهی، احتمالاً، به‌قصد حمایت از دانشجویان موسیقی خویش دست به انتشار این اثر در کنار چند اثر دیگر، زده است.

مسأله‌ی اصلی این سی‌دی نیز دقیقاً از همین نقطه شروع می‌شود. ناشری که مستقیماً نام یک مرکز آکادمیک بزرگ و مهم را به دوش می‌کشد در انتشار چنین اثری چه هدفی را دنبال می‌کند؟ قاعدتاً منطقی‌ترین پاسخ آن است که از ایده‌های نوی دانشجویی یا آثار باکیفیتی که مجال عرضه نمی‌یابند حمایت کند. اگر بپذیریم که منطق عرضه‌ی اثری از سوی یک دانشگاه باید چنین باشد، اساس انتشار باغ‌های معلق انگور زیر سوال می‌رود. 

این اثرِ تماماً بداهه از سوی یک نوازنده‌ی ویولا و یک نوازنده‌ی سنتور اجرا می‌شود و طبق توضیح محمدرضا درویشی در دفترچه‌ی آلبوم، قرار است «دربرگیرنده‌»ی موسیقی دستگاهی و فواصل و مدهای موسیقی رنسانسی و قرون وسطایی باشد. آیا چنین ایده‌ای نو است؟ به‌هیچ‌وجه‌ (۱). آیا قرار است چنین ایده‌ای کمکی به پیشبرد یا بسط ظرفیت‌های موسیقایی یکی از این دو سرمنشاء کند؟ بعید است.

نواخته‌ها آشفته، غیر هدفمند و گاه از نظر تکنیکی، به‌خصوص در نواخته‌های سنتور، خام‌دستانه‌اند. حضور هر دو ساز در بسیاری از لحظات سی‌دی تقریباً بی‌معنا و اضافی است. ناامیدکننده‌ترین ویژگی این آلبوم امّا نه محتوای شنیداری آن، که متن درویشی در دفترچه‌ی سی‌دی است.

در این متن، تماماً بداهه بودن اثر که «در لحظه و فقط در لحظه اتفاق می‌افتد» «ارزش مضاعف» آن دانسته شده است؛ حال آنکه چرا باید «بداهه» بودن ذاتاً «ارزش» باشد از آن سوال‌هایی است که احتمالاً تنها خود محمدرضا درویشی پاسخ آن را می‌داند. خواندن این متن سوالات بیشتری را هم برمی‌انگیزاند، مثلاً اینکه چرا هم‌نشینی این دو ساز با این دو شخصیت موسیقایی مختلف دستگاهی/قرون‌وسطایی «تلفیق» نیست بلکه نوعی «حرکت موازی» است؟ درویشی توضیح نمی‌دهد که «حرکت موازی» یعنی چه، آیا حرکت موازی بدین‌معناست که دو ساز تلاشی نکرده‌اند تا لحن و شخصیت خود را به یکدیگر نزدیک کنند؟ اگر فرض کنیم چنین باشد، که نیست، چرا نباید آن را تلفیق به حساب آورد؟ 

(۱) تجربه‌های برادران طبسیان و آلبوم «آلبا»ی گروه نور نمونه‌هایی پخته‌تر از این رویکرد هستند.

برای خرید و دانلود آلبوم باغ‌های معلق انگور به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.3
22 شهریور 1396
بالا