از گلستان عجم

به‌کوشش: محمدرضا درویشی

سرپرست اجرا، دایره‌ی ترکی و آواز: بهزاد میرزایی
کمانچه آلتو: سامر حبیبی
نی: سیامک جهانگیری
عود: نگار بوبان
قانون: ساناز نخجوانی 

ناشر: تهران، مؤسسه فرهنگی‌ـ هنری ماهور
مدیرمسئول: سید محمد موسوی 

ضبط قطعات سازی: استودیو بل، پاییز ۱۳۹۲
ضبط آواز تصانیف، ادیت، میکس و تهیه‌ی نسخه‌ی نهایی: سیامک جهانگیری
تاریخ انتشار: ۱۳۹۹ 

مدت زمان سی‌دی اول: ۵۹:۲۳
مدت زمان سی‌دی دوم: ۶۵:۰۵
 

برای گروهی که نامِ عبدالقادر مراغی را بر خود نهاده، کاویدنِ سایه‌هایی از تاریخِ موسیقی، بعد از انتشار آلبومِ اول، اکنون به ایستگاهِ دوم رسیده است؛ هرچند، در این ایستگاهِ دوم، چند نوازنده‌ای گروه را ترک کرده باشند و سرپرستی نیز دستخوشِ تغییرِ جدی شده باشد. «از گلستان عجم»، به اهتمامِ محمدرضا درویشی و گروهِ عبدالقادر مراغی، می‌کوشد صدایِ دوره‌ای را به‌گوش برساند، گم شده در هیاهوی تاریخ‌ها؛ تاریخی در گذشته و مشترک، از یک سو، و تاریخی در امروز و خاص، از سوی دیگر؛ روایتِ قطعاتی منسوب به آهنگ‌سازان ایرانی در دربار عثمانی، برگرفته از آن‌طور که امروز در ترکیه اجرا می‌شود.

با چنین توصیفی، در دو سی‌دی، هفت تصنیف و بیست قطعه‌ی پیشرو عجمی^۱ ارائه شده است. طبقِ یادداشتِ بهزاد میرزایی در آلبوم، که نوازنده‌ و خواننده و سرپرستِ اجرا بوده، تصانیف از مراجع متفاوتی جمع‌آوری شده‌اند و مرجعِ پیشروها کتابِ موسیقیِ علی وجه الحروفات از دیمیتری کانتیمر بوده است.

میرزایی، جدا از شرحِ مختصری از چگونگی ساختارِ موسیقیِ مورد بحث، به نحوه‌ی شکل‌گیریِ آلبومِ دومِ گروه هم پرداخته است. سی‌دیِ دوم یادداشتی از محمدرضا درویشی را به‌همراه دارد، که شرحِ مختصری است از تاریخِ موسیقیِ دوران صفویه و عثمانی. همچنین، هر قطعه با توضیحِ کوتاهی شنونده‌ را در درک و دریافتِ موسیقی همراهی می‌کند.

موسیقیِ دربارِ عثمانی‌ای که «از گلستان عجم» برگزیده است تفاوت‌های زیادی با موسیقیِ نظامِ دستگاهیِ قجری دارد؛ از تفاوت‌های ساختاری تا، آن‌طور که این آلبوم بازتاب می‌دهد، نظامِ فواصلِ موسیقی. برای این دومی، گروه عبدالقادر مراغی، به استنادِ یادداشتِ میرزایی، نظام فواصلِ موسیقیِ کلاسیکِ ترکیه را به کار گرفته است.

به‌نسبتِ آلبوم قبلیِ این گروه، جمعِ نوازندگان تغییر کرده، از غیبت سازهایی همانندِ تنبور و رباب تا خوانندگیِ اثر که به بهزاد میرزایی سپرده شده است. در صدادهی هم، طبقِ گفته‌های میرزایی، تغییراتی روی داده، که مهم‌ترین‌شان آزادیِ نوازندگان در «به‌کارگیریِ شیوه‌های نوازندگیِ معاصر» است.

گروه عبدالقادر مراغی، که با هدفِ بازخوانیِ کارگانی منسوب به عبدالقادر مراغی تشکیل شده بود، پیش‌تر آلبومِ «شوق‌نامه» را منتشر کرده‌ بودند؛ آلبومی که روندِ تولیدش، از پژوهش تا ضبط، موضوعِ مستندی شد  به‌کارگردانیِ مجتبی میرتهماسب.

در پایان، می‌توانید بخشی از ”تصنیف در مقام ماهور، دور صوفیان“ را بشنوید.

۱-پیشرو عجمی قطعاتی دارای فرمی مشخص، تشکیل شده از بخش‌هایی به‌نام خانه و ملازمه هستند، که پی‌درپی‌ یکدیگر می‌آیند و از کنار هم قرارگیری‌شان پیشرو ساخته می‌شود و عجمی، لقبی ا‌ست که در دربارِ عثمانی به آهنگ‌سازانی غیرترکی نسبت می‌دادند.