حرف بی‌حروف

سازهای کوبه‌ای: زکریا یوسفی
عود: تینا لاجوردیان 

صدابردار، میکس و مَستر: حمید عسگری
ضبط: استودیو پارس 

ناشر: مرکز موسیقی رها
تاریخ انتشار: بهمن ۱۳۹۹ 

مدت زمان تقریبی اثر: ۴۲ دقیقه

خالقانِ اثر «موسیقی» را «زبان مشترک» میان سه فرهنگِ ایرانی، ترک و عرب در نظر گرفته‌ و، طبق توضیحات دفترچه، هدفشان «ارائه‌ی موسیقی شرقی توأم با سلیقه‌ی شخصی و با توجه به مرزهای موسیقی دستگاهی ایرانی» است. تینا لاجوردیان تلفیقی از این سه فرهنگ موسیقایی را میان تارهای عود خود گنجانده و زکریا یوسفی با به‌کارگیری دورهای ریتمیکِ مرسوم موسیقی ترک و عرب در کنار الگوهای ریتمیک موسیقی ایرانی نقش خود را در چند ملیتی جلوه دادن اثر ایفا کرده است.

در سرتاسرِ «حرف بی حروفِ» دوازده قطعه‌ای، علاوه بر بُعدِ مکان و مختصات جغرافیایی،‌ بُعد زمان هم همواره در حال تغییر است. این تغییر گاهی شنونده‌ را غافلگیر کرده و به‌یک‌باره رخ می‌دهد و گاهی نیز با کمک پلی که عود، با بداهه‌ی کوتاه خود از یک میزان‌نما به دیگری، می‌سازد. برخی قطعات مثل "آوازی بیداد"، "نوا"، "رها" و "آوازی دیلمان"، ریشه‌های محکم‌تری در موسیقی دستگاهی ایران دوانده‌اند، و، در برخی دیگر، (همچون "ناتمامِ" به‌راستی ناتمام، "پیدایش"، "سُریانی" و "عَشوایی") عود، بندیر، کوزه و کاخن، در نقطه‌ی تلاقی سه فرهنگ، یک‌دیگر را ملاقات کرده و به هم‌نوازی می‌پردازند.

در اکثر قطعاتِ غیر آوازیِ مجموعه شاهد ساختاری مشابه هستیم که ریشه در فرمِ «سه بخشی» دارد. فضای صوتیِ حاکم بر ابتدای قطعات در انتهای آن‌ها نیز شنیده می‌شود. اما تعداد بخش‌های میانی متغیر است. گاهی شاهد یک بخش میانی هستیم که با تغییراتی در متر، ریتم و تِم نسبت به بخش آغازین و پایانی برجسته می‌شود و، گاهی، همچون در "گریز"، که از شانزده‌ضربی به پنج‌ضربیِ لنگ گریخته و پیش از بازگشت به شانزده‌ضربی مدتی به هشت‌ضربی پناه می‌برد، جهت‌یابیِ مخاطب، در راستای حل معمای میزان نما، و در هیاهوی تغییرات ساختاریِ قطعه، به چالش کشیده می‌شود. البته، سازهای کوبه‌ای در آشکار کردن میزان نمای جدید تاثیر غیرقابل انکاری داشته و روشن کننده‌ی این راهِ گاه پُرپیچ‌وخم‌اند.

در پایان می‌توانید بخشی از "سماع" را بشنوید.