کمانچه‌ی موسیو هایک: تکنوازی‌ها، هم‌نوازی‌های ضبط‌شده روی صفحات گرامافن ۷۸دور (۱۳۰۵-۱۳۱۷)

گردآوری و متن: محمدرضا شرایلی
کمانچه: هایک نونیانس
خوانندگان: منتخب‌الذاکرین، قلی‌خان قفقازی،
تار: «وارطان»، «ساشا» [ساشا ترخانیان]، آشود [آشوت] آرستمیان، «تسولاک»
همراه با اجرای «دسته‌ی قفقازی» و «ارکستر هایک»

پالایش: احسان عابدی

ناشر: تهران، ماهور
مدیر مسئول: محمد موسوی
تاریخ انتشار: تابستان ۱۳۹۸
تاریخ ضبط: ۱۳۰۵-۱۳۱۷

آلبوم حاوی ۱۷ قطعه‌ی منتخب ضبط‌شده از نوازندگی کمانچه‌ی هایک نونیانس (ملقب به موسیو هایک) بر روی صفحات ۷۸دور است. این صفحات از طرف کمپانی‌ها به‌صورت دسته‌ای ـ به‌طوری‌که طی هر قرداد چندین صفحه از قطعات مختلف یک موسیقی‌دان در مدت محدودی ـ ضبط می‌شده است. مطابق با این امکان دسته‌بندی ضبط‌شناسی یک موسیقی‌دان از این طریق وجود دارد. در آلبوم حاضر دو قطعه از ضبط‌های سال ۱۳۰۵، هفت قطعه از ضبط‌های ۱۳۰۷، سه ‌قطعه از ضبط‌های ۱۳۱۱، دو قطعه از ضبط‌های ۱۳۱۲ و ۴ قطعه از ضبط‌های ۱۳۱۷ آمده است. تمامی آنها در تهران ضبط‌شده‌اند به‌ غیر از ضبط‌های ۱۳۱۷ که ناشی از شرایط جنگ جهانی دوم در حلب و بغداد تولید شده است. کمانچه‌ی هایک عمدتاً در قطعات آلبوم به‌صورت هم‌نوازی با تار یا گروه و یا در خلال جواب آواز شنیده می‌شود و سه‌ قطعه نیز به مجموع زمانی بیست دقیقه حاوی تک‌نوازی او است. محمدرضا شرایلی در متن دفترچه علاوه بر شرح نکات ضبط‌شناسانه‌، درباره‌ی اهمیت موسیو هایک در جایگاه نوازنده‌ای که «شیوه‌ی کمانچه‌نوازی‌ای شنیدنی و قابل بررسی را در دوره‌ای روایت کرده است که بیشتر استادان موسیقی دستگاهی ایران بیش از نواختن کمانچه به ویلن روی آورده بودند» توضیحاتی می‌دهد. با این‌حال سبک موسیقی او به آنچه ما امروزه به موسیقی موقام آذربایجان می‌شناسیم نزدیک‌تر است و او احتمالاً از آخرین بازماندگان ارتباطات فرهنگی-موسیقایی دربار قاجار با دربارهای آذربایجان-ارمنستان کنونی است که در بخشی از دوران قاجار جزو ایران بودند. به‌علاوه خویشاوندی موسیقایی آن دو نیز زمینه‌ی حیات فرهنگی نوازنده‌ای همچون موسیو هایک را در ایران و تهران تا ۱۳۳۰ فراهم می‌آورد.

در پایان می‌توانید بخشی از «بیات اصفهان-کرنک» را بشنوید.