دههی 80 عرصهی ظهور جنبش احیای جدید در موسیقی کلاسیک ایران بود. هرچند زمزمههای «اشباع شدنِ» ظرفیتهای خلاقیت در «موسیقی دستگاهی» تلویحاً یا صریحاً از دههی 70 به گوش میرسید اما شاید دو مقالهی «تصلب سنت، انجماد ردیف: پرسشی از سنت موسیقایی»1 و «چگونه به رکود رسیدیم، چگونه از آن خارج شویم»2 آغازگر سلسله مقالات منتقدانه و همچنین موسیقیشناسی بود که سعی در احیای موسیقی «قدیم» ایران داشت. «نغمههای مرکب» نیز در پی برون رفت از این اشباعِ خلاقیت، الهامگیری از موسیقی «قدیم» و همچنین موسیقی کلاسیک ترکی و عربی معاصر (به مثابه موسیقیهایی در ادامهی سنت موسیقی «قدیم» ایران) را مدنظر داشته است. از همین روی است که اثر در مقام راستِ ترکی-عربی شکل گرفته است؛ فرمهای ملهم از رسالات مکتب تیموری در آن دیده میشود (مانندِ قطعهی «نشیدکبیر»)؛ تصنیف شهیرِ «آمد نسیم صبحدمِ» منسوب به عبدالقادر مراغی اجرا میشود؛ دورهای وزنی بلند بر قطعات موزون حاکم هستند و لزوماً موسیقی در همهجا در خدمتِ شعر نیست. سعید نایب محمدی، مؤلف و نوازندهی عودِ اثر، ارتباط مستقیمی با موسیقیهای ترکی و عربی داشته است که نتایج آن را در آلبومِ «از ری تا روم» (1392) شنیدهایم. به این ترتیب او از نزدیک با موسیقی که تحتِ تأثیر آن است آشنایی دارد. به علاوه اثر برای شنوندگان ایرانی ساخته شده که احتمالاً پیش از این با «موسیقی دستگاهی» سر و کار داشتهاند. این گونه است که سه ساز و آواز در اثر گنجانده شده که مدهای آنها ترکیبی از مدهای ایرانی-عربی-ترکی هستند. مهدی امامی، خوانندهی اثر نیز نه تنها تکنیکهای آوازی ایرانی را مدنظر داشته است بلکه در این مقوله نگاهی به خوانندگان آذری، ترکی و عربی نیز دارد. به علاوه از این منظر در هنگام اجرا دایره یا بندیر کوچکی در دست میگیرد. به غیر از سعید نایب محمدی (عود) و مهدی امامی (آواز) حمید قنبری نیز سازهای کوبهای نواخته است.
1- اسعدی، هومان. 1385. «تصلب سنت، انجماد ردیف: پرسشی از سنت موسیقایی.» فصلنامهی موسیقی ماهور شمارهی 34: 199-202.
2- فاطمی، ساسان. 1385. «چگونه به رکود رسیدیم، چگونه از آن خارج شویم.» فصلنامهی موسیقی ماهور شمارهی 34: 221-232.
برای خرید و دانلود آلبوم نغمههای مرکب به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
11 دی 1396