تارنوازی دوره‌ی پهلوی اول به‌روایتی دیگر

گردآوری و متن دفترچه: محمدرضا شرایلی
تار: قبادخان، امیر ارسلان‌خان [امیرارسلان درگاهی]، قوام مبشرخاقان، سلیمان‌خان [سلیمان نی‌داوود]، علی‌خان [ناصرعلی‌خان حجازی]، عبدالحسین شهنازی

پالایش: احسان عابدی

ناشر: تهران، ماهور
مدیر مسئول: محمد موسوی
تاریخ انتشار: زمستان ۱۳۹۷
تاریخ ضبط: ۱۳۰۵-۱۳۰۸

آلبوم حاوی گزیده‌ای از تک‌نوازی‌های تار ضبط‌شده بر روی صفحات ۷۸دور در سال‌های ۱۳۰۵ تا ۱۳۰۸ است. دفترچه‌ی مفصل آلبوم به‌قلم محمدرضا شرایلی توضیح می‌دهد که عامدانه نمونه‌هایی از نوازندگان مطرح آن تاریخ همچون علی‌نقی وزیری، مرتضی نی‌داوود، موسی معروفی و یحیی زرپنجه آورده نشده و هدف انتشار بیشتر معرفی «نوازندگان کمتر شناخته‌شده» است. مطابق با این نام نوازندگان برخی از نمونه‌ها مشخص نیست و تنها از طریق سبک نواختن‌شان می‌توانیم حدس بزنیم آنها نوازندگانی متفاوت با آنانی هستند که امروزه می‌شناسیم. تعداد دیگری از آنها نیز تنها لقب یا اسم کوچک نوازنده‌ بر روی برچسب صفحه یا کاتالوگ‌ها آمده که در دفترچه با حدس و گمان به‌ تارنوازانی که اطلاعاتی از آنها داریم منسوب شده است؛ مانند قطعه‌ای با تار «سلیمان‌خان» که شرایلی در دفترچه احتمال می‌دهد همان سلیمان نی‌داوود باشد. به‌علاوه با توجه به‌ اینکه در آن زمان ضبط‌های تک‌نوازی‌ و موسیقی سازی در نسبت با موسیقی آوازی تعدادشان کمتر است برخی از نمونه‌ها از میان جواب‌آوازهای نوازندگان انتخاب شده و به‌طریقه‌ای تدوین شده که به‌مانند یک تک‌نوازی صدا دهد. تمامی نمونه‌های این‌چنین آمده در آلبوم با خواننده‌ی زن (ایران خانم و اختر خانم) اجرا شده و ممنوعیت انتشار آواز زنان در تدوین به‌ این طریق بی‌تأثیر نبوده است. وجود سه تکنوازی و یک رنگ از تار عبدالحسین شهنازی دیگر ویژگی مهم آلبوم است. او برادر کوچکتر علی‌اکبر شهنازی و فرزند آقاحسین‌قلی است که به‌دلیل عدم اطلاعات و نمونه‌های صوتی کافی از سازش ویژگی‌های مختلفی به سبک او منسوب می‌شود. نمونه‌های حاضر از ساز او نشان می‌دهد چگونه می‌توان این گزاره‌ که ساز نوازندگان دوره‌ی رادیو همچون فرهنگ شریف و جلیل شهناز در امتداد سبک عبدالحسین شهنازی است را مورد تردید قرار داد.

در پایان می‌توانید بخشی «همایون، بیداد» به نوازندگی عبدالحسین شهنازی را بشنوید.