نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

بایگانی: 27/01/1397


Conserte Rast Panjgah 00

در حاشیه مانده

نویسنده: کامیار صلواتی

سوسن اصلانی همواره در سایه‌ی همسرش حسین دهلوی باقی مانده است و آثار کم‌شمار او کم‌تر نشانی از یک هویت مستقل داشته‌اند. نیز خواننده‌ی اثر،‌ علی رستمیان، هیچ‌گاه بر صدر مجلس آوازخوانان ایرانی تکیه نزده است. از این روی، «کنسرت راست پنج‌گاه» گویی اثری است از در حاشیه‌ مانده‌های موسیقی ایران. چه این به حاشیه‌رفتگی حاصل شرایطی جبری چون تبعیض‌های جنسیتی برای نوازنده‌ی سنتور و هم‌جنسانش باشد و چه حاصل توانایی‌های دست‌اندرکاران اثر، نتیجه یکسان است: دیر آمدن و عقب ماندن؛ دیر آمدن و در حاشیه‌ماندگی‌ای که حتّی در انتشار باتأخیر اثر (بیست سال پس از اجرای اثر)، کیفیت ضبط و صدابرداری درویشانه‌ی آن، و دفترچه‌ی به‌غایت ناکامل سی‌دی نیز عیان است.

با این‌حال جستن ویژگی‌های راست‌پنج‌گاهی که در دهه‌ی هفتاد منتشر شده است می‌تواند سیر حیات این دستگاه پرماجرا را در تاریخ معاصر موسیقی ما روشن‌تر کند. در دهه‌ی هفتاد و به‌طور خاص زمان ضبط این آلبوم، بعد از «راست‌پنج‌گاه» و «چشمه‌ی نوش» لطفی و شجریان، و آثاری دیگر چون «راز نیاز» علیزاده و افتخاری، اجرای «راست پنج‌گاه»، آن هم با تفسیری چنین محافظه‌کارانه دیگر معنای پیشین‌اش را از دست داده بود. اثر اصلانی و رستمیان از این نظر از زمانه‌ی خویش عقب مانده است؛ آنان راست پنج‌گاهی ارائه می‌دهند که نه طراوت مکاشفه‌آمیز راست‌پنج‌گاه‌های سنت‌گرای دهه‌های چهل و پنجاه را دارد و نه جسارت بعضی راست‌پنج‌گاه‌های نوجویانه‌تر دهه‌های شصت و هفتاد. راست‌پنج‌گاهشان محافظه‌کارانه است، به این سو و آن‌سو سرکی نمی‌کشد و برجای خود آرام و برقرار می‌ماند. اگر راست‌پنج‌گاه ردیف را الگویی از امکان‌های مختلف برای جست‌و‌جو و رفت‌و‌آمد در مُدهای مختلف بدانیم، این راست‌پنج‌گاه نوعی نقض غرض خویش است.

ارجاع‌های اصلانی به مولفه‌های سبک‌شناختی دوران پساگلهایی هم از این دست هستند؛ ارجاعاتی دیرآمده و پراکنده چون وارد کردن سنگین دف در بافت ریتمیک اثر و اجازه‌ی تأثیرگذاری کلان‌مقیاس‌تر به آن را دادن، و تغییر در سیر تثبیت‌شده‌ی رپرتوارهای دستگاهی با تمهیداتی مثل جای دادن تصنیف در ابتدای رپرتوار. این‌ها همه یک وجه از اثر اصلانی را می‌سازند. وجه دیگر آن اثرپذیری‌های گاه پررنگ اصلانی از استاد خویش پایور است که جدای از نوازندگی او، در صدای گروه و شخصیت بعضی قطعات مانند «چهارمضراب گروهی» شنیده می‌شوند.

کلاسیک ایرانی کامیار صلواتی سوسن اصلانی علی رستمیان فرامرز پایور کنسرت راست پنج گاه

برای خرید و دانلود آلبوم کنسرت راست‌پنج‌گاه به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2
27 فروردین 1397
بالا