بیشترین تأثیرِ انواعِ فناوریهای تولید، توزیع و تسهیلِ ارتباطات و انتقال اطلاعات را میتوان در خنثاسازی زمان و مکان یافت: انتقالِ انواعِ ”دیگری“ ـ اعم از فرهنگی، هنری، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ـ به زمانهها و سرزمینهایی که با خاستگاهِ اصلیشان گاه قرنها و قارهها فاصله دارند. با این همه، آیا هنوز میتوان از سلیقه و گرایشِ هنریِ (در اینجا موسیقی) خاصِ یک شهر در مقابل شهری دیگر صحبت کرد، آنهم در داخلِ یک کشور؟ آیا هنوز میتوان گروههایی را یافت که نسبت به سلایق فرهنگیِ پیشینشان در چارچوب یک هویتِ جغرافیاییِ دور از مرکز پافشاری نشان دهند؟ و اگر آری، دلیل آن چه میتواند باشد؟ از همه مهمتر، آیا این گروهها را میتوان عقبتر از آن گروههای مستقر در مرکز دانست که سلایقی را به نمایش میگذارند که محتوای کانونی خود را به پشتوانهی همین دردسترس قرار گرفتنِ ”دیگران“ بهدست آوردهاند؟
در کنارِ جویباران میتواند فرصتی باشد برای اندیشیدن به چنین پرسشهایی در محدودهی موسیقی کلاسیکِ ایرانی. موسیقیدانانِ این اثر همگی از اصفهاناند؛ شهری که هنرمندانش در سیسالِ اخیر کوشیدهاند تا با معرفی، تأکید، مصادره و یا برساختِ گروهی از ویژگیهای موسیقایی از تمرکزِ موسیقاییِ کانونهای هنری تهران بکاهند. فارغ از صحت و سُقمِ ادعاهایی که در چنین چشماندازی مطرح میشوند، در کنارِ جویباران را میتوان نمونهای از گرایشی دانست که بر ارائهی موسیقی ایرانی در ساختارهای تکاملیافته در انتهای دورهی قاجار، و البته متأثر از ذوقورزیهای هنرمندانِ پس از آن، اصرار میورزد. چه با نگاه به این اثر و چه با توجه به دیگر آثارِ موسیقیدانانِ این خطه، میتوان دریافت که مرکزگرایی موسیقاییِ اصفهانی عمدهی هویتِ برساختهی خود را از آوازمحوری در مقابل سازمحوریِ کانونهای هنری تهران بهدست میآورد.
انواعِ ”دوره“ها (کانونهای هنریِ ادواری)، که به ارتباط بیشترِ نسلها کمک میکنند؛ تسلطِ خاطرهی موسیقیدانانِ برجستهی بومی بر ذهنِ مدرسینِ موسیقیِ اصفهان، که بهخصوص در رواجِ آموزشِ آواز، نی و تار خود را بازتاب میدهد؛ و وجود نمادهای عینی از سابقهی مرکزیتِ اصفهان (بهخصوص در معماری)؛ را میتوان از جمله عوامل مرکزگرایی اصفهانی دانست. با این حال، با مقایسهی کانونهای مهمِ دیگری چون تبریز و شیراز، وسوسهی این پرسش باقیست که: چرا تاریخ بر ذهنِ اصفهانیها بیشتر سنگینی میکند؟
برای خرید و دانلود آلبوم در کنار جویباران به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.