نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

بایگانی: 17/10/1398


Zhin2

از اصفهان به مهاباد

نویسنده: کامیار صلواتی

ژین، آلبومی برای عود و سازهای کوبه‌ای است. آنچه در این آلبوم می‌شنویم، بازتنظیم گروهی از ترانه‌های کُردی است که به گفته‌ی خود تنظیم‌کننده‌ی اثر، «تداعی‌ کننده‌ی کودکی و ذهنیات دوره‌ای از زندگی» او هستند. این آلبوم را به قرینه‌ی همین توضیح کلی می‌توان از دو زاویه خواند: یکی چیستی و چگونگی این تنظیم‌ها، و دیگری بررسی این «ذهنیت» یا به بیانی دیگر، نوع گزینش‌گری ترانه‌ها و مواد و مصالح موسیقایی برای معرفی خود و ذهنیت خود در قالبی موسیقایی.

اگر از نظرگاه نخست به «ژین» بنگریم، وفاداری شدید ملودیک قطعات به اصل ترانه‌ها، در آلبومی که تقریباً در همه‌ی لحظاتش تنها یک خطّ ملودی تک‌رنگ دارد، اثر را به شدت به سرچشمه‌هایش وابسته می‌کند، آن‌قدر که ممکن است شنونده را به این هوس بیندازد که موسیقی را قطع کند و عطش شنیدن نسخه‌ی «کامل‌تر» و باکلام آن ترانه‌ها را با شنیدن نسخه‌های قدیم‌ترشان فروبنشاند. در این صورت، به زحمت می‌توان در این روایت خنثی و خالی «چیز»ی اصیل یافت و به اصل ترانه‌ها رجوع نکرد. شاید وفاداری کامل و بی‌کم‌و‌کاست ملودیک در بافتی مونوفونیک و تک‌سازی، گزینه‌ای منطقی برای ارائه‌ی یک روایت نو نباشد. با این حال نباید از این نکته گذشت که در لحظاتی از آلبوم، نه ملودی اصلی و صدای عود، که کوبه‌ای‌ها هستند که حرف‌هایی برای گفتن دارند.

فارغ از وجه صرفاً زیبایی‌شناسانه‌ی اثر، از نظرگاه دوم «ژین» نمونه‌ی قابل‌تأملی است برای اندیشیدن به اینکه ذهنیت خالقان اثر، که بنا به نشانه‌ها در این آلبوم بر کُرد بودن تأکید دارند، چگونه بازتاب یافته است. نشانه‌های موسیقایی کار از این منظر جالب توجه‌اند؛ مثلاً از سویی ترانه‌هایی را می‌شنویم که عموماً با نظام دستگاهی چندان میانه‌ای ندارند، اما تک‌نوازی «وصل اصفهان به ماهور» -که حضور تنهایش در میان مجموعه‌ای از ترانه‌ها منطق موسیقایی چندان قابل دفاعی ندارد-  چون ریسمانی قدرتمند پیوندهای نوازنده را با ردیف موسیقی کلاسیک ایرانی نمایان می‌کند. نشانه‌هایی کمرنگ‌تر از این از تأثیر بعضی نوازندگان عرب، یا حتی در یکی از ترانه‌ها، شباهتی با ترانه‌ی آذری «لاچین»، شنیده می‌شوند. اما شاید جالب‌تر از همه، واپسین ترانه‌ باشد که نام آلبوم نیز به نحوی از آن گرفته شده است، سرودی تاریخی و معنادار برای کردهای چهار اقلیم که برخلاف همه‌ی ترانه‌های این آلبوم، تقریباً از ابتدا تا انتها با همراهی تنبک، این ساز عمیقاً ایرانی، اجرا شده است.

برای خرید و دانلود آلبوم ژین به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2
17 دی 1398
بالا