نکتهی حائز اهمیت دربارهی «باغهای معلق انگور»، که بههمراه چند اثر دیگر در اردیبهشت ۱۳۹۶ رونمایی شد، آن است که انتشارات دانشگاه تهران آن را منتشر کرده است؛ بهعبارت بهتر، ناشری دانشگاهی، احتمالاً، بهقصد حمایت از دانشجویان موسیقی خویش دست به انتشار این اثر در کنار چند اثر دیگر، زده است.
مسألهی اصلی این سیدی نیز دقیقاً از همین نقطه شروع میشود. ناشری که مستقیماً نام یک مرکز آکادمیک بزرگ و مهم را به دوش میکشد در انتشار چنین اثری چه هدفی را دنبال میکند؟ قاعدتاً منطقیترین پاسخ آن است که از ایدههای نوی دانشجویی یا آثار باکیفیتی که مجال عرضه نمییابند حمایت کند. اگر بپذیریم که منطق عرضهی اثری از سوی یک دانشگاه باید چنین باشد، اساس انتشار باغهای معلق انگور زیر سوال میرود.
این اثرِ تماماً بداهه از سوی یک نوازندهی ویولا و یک نوازندهی سنتور اجرا میشود و طبق توضیح محمدرضا درویشی در دفترچهی آلبوم، قرار است «دربرگیرنده»ی موسیقی دستگاهی و فواصل و مدهای موسیقی رنسانسی و قرون وسطایی باشد. آیا چنین ایدهای نو است؟ بههیچوجه (۱). آیا قرار است چنین ایدهای کمکی به پیشبرد یا بسط ظرفیتهای موسیقایی یکی از این دو سرمنشاء کند؟ بعید است.
نواختهها آشفته، غیر هدفمند و گاه از نظر تکنیکی، بهخصوص در نواختههای سنتور، خامدستانهاند. حضور هر دو ساز در بسیاری از لحظات سیدی تقریباً بیمعنا و اضافی است. ناامیدکنندهترین ویژگی این آلبوم امّا نه محتوای شنیداری آن، که متن درویشی در دفترچهی سیدی است.
در این متن، تماماً بداهه بودن اثر که «در لحظه و فقط در لحظه اتفاق میافتد» «ارزش مضاعف» آن دانسته شده است؛ حال آنکه چرا باید «بداهه» بودن ذاتاً «ارزش» باشد از آن سوالهایی است که احتمالاً تنها خود محمدرضا درویشی پاسخ آن را میداند. خواندن این متن سوالات بیشتری را هم برمیانگیزاند، مثلاً اینکه چرا همنشینی این دو ساز با این دو شخصیت موسیقایی مختلف دستگاهی/قرونوسطایی «تلفیق» نیست بلکه نوعی «حرکت موازی» است؟ درویشی توضیح نمیدهد که «حرکت موازی» یعنی چه، آیا حرکت موازی بدینمعناست که دو ساز تلاشی نکردهاند تا لحن و شخصیت خود را به یکدیگر نزدیک کنند؟ اگر فرض کنیم چنین باشد، که نیست، چرا نباید آن را تلفیق به حساب آورد؟
(۱) تجربههای برادران طبسیان و آلبوم «آلبا»ی گروه نور نمونههایی پختهتر از این رویکرد هستند.
برای خرید و دانلود آلبوم باغهای معلق انگور به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
22 شهریور 1396