نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

دسته بندی: موسیقی کلاسیک


Naghmehaye Forte Piano 2

رویای سپیدارشدنِ کُنده‌‌ی پوکِ شناور

نویسنده: حماسه توکلی

بر خلافِ سیل کنونیِ تولید و انتشارِ آلبوم‌های موسیقی، و صرف‌نظر از عدم‌وجودِ نظارتِ تخصصی ناشران بر نتیجه‌ی این روند، اگر هدف بر جای گذاشتنِ اثری کم‌نقص باشد، هر مرحله از تولید نیازمند دقتی است که در حوصله‌ی همگان نمی‌گنجد. اصلی‌ترین مؤلفه‌هایی که در روندِ تولیدِ یک آلبوم موسیقی با آن‌ها روبرو هستیم خلق اثر، اجرا، ضبط و انتشار هستند. اگر هرکدام از این پایه‌ها بلغزد، جهت برقراریِ تعادل نسبی، از دیگر پایه‌ها انتظارِ استحکامی مضاعف می‌رود. حالا، سرنوشت آلبومی که پایه یا مرحله‌ی اول را وامدارِ سده‌های پیشین و برجسته‌ترین آهنگسازان است‌ چیست؟

بیش از نیمی از فهرستِ نانوشته‌ی قطعات را آثاری از باخ تشکیل می‌دهند که سرشتی دوقسمتی داشته و همواره با هم اجرا می‌شوند. اما سینا شم‌شمانی به دلایلی، که بر ما نامعلوم است، تصمیم بر نواختنِ سه پرلود و دو فوگ گرفته، که تنها یک «پرلود و فوگ»ـِ کامل را شامل می‌شود. در سه اثر دیگر، شنونده یا از فقدان نیمه‌ی اول اثر دچار ابهام می‌شود و یا از ناتمام ماندن آن. اصوات اضافی، که حاصل ضبط خانگیِ مجموعه و احتمالاً با دستگاهی غیرحرفه‌ای هستند، همچون مِهی خاکستری میان سیاه‌وسپید‌های «فورته پیانو»۱ شنیده می‌شوند و فضای صوتیِ آثار را غبارآلود می‌کنند. این مسئله تا جایی پیش می‌رود که مخّلِ نت‌های زینت می‌شود و حتی میان «کورانت» و «ساراباند»ـِ سوئیتِ هَندل صدای بوق ماشینِ رهگذری نیز به گوش می‌خورد. بخش نوازندگیِ اثر هم البته هنوز جای بهتر شدن دارد. نه اینکه با مشکلی اساسی روبرو باشیم، ولی ریزه‌کاری‌های رعایت نشده‌، مخصوصاً در «ژیگ» هَندِل، به ‌وضوح به گوش می‌رسند.

هدف از انتشار اثری این‌چنین از درون خالی، در زمانه‌ای که رقابت سنگینی میان نوازندگان پیانو برای ارائه‌ی نسخه‌ای با کیفیت از همین قطعات برقرار است، به‌راستی چیست؟ اگر غرض از انتشارْ به یادگار گذاشتنِ خاطره‌ای است از نواختنِ آثاری در دوره‌ای از زندگیِ هنری نوازنده، که هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. با سکوتِ سنگینی که تولیدکننده‌ی مجموعه اختیار کرده، هرگز نخواهیم فهمید که به‌راستی چه قصدی پشت این تصمیم بوده و او چه تصویری از نتیجه‌ی کار در سر پرورانده بوده است. اصلاً علت این سکوت چیست؟ واقف بودن به کم‌وکاستی‌ها و عدم شجاعت در اقرار به آن‌ها؟ یا کافی دانستنِ اثر همین‌گونه که هست؟

 


۱- «فورته پیانو» عنوانی قدیمی است که هنگام ساخت پیانوی کنونی برای آن برگزیده شده بود.

برای خرید و دانلود آلبوم نغمه‌های فورته پیانو به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 0
12 مرداد 1400
Hooshangan 2

مختصر و نامفید

نویسنده: حماسه توکلی

عنوان «هوشنگان»، که بی هیچ‌گونه ارتباط با محتوای اثر و تنها با دلایل شخصی برگزیده شده، متعلق به آلبومی‌ است که یک قطعه‌ی سه‌قسمتیِ بی‌نام را داراست. کوتاهیِ اثر باعث برجسته‌شدنِ جزییاتِ ساختارش شده و مخاطب را خیلی زود با علامت‌سوال‌های بسیاری که در ذهنش پدیدار شده رها می‌کند.

منبع الهام اثر موسیقی کلاسیک غرب است. استفاده از موتیفِ مشهور سمفونی پنجم بتهوون، در ابتدای قسمت نخست؛ جملاتی که به‌وفور در آثار موتزارت شنیده می‌شوند، در قسمت سوم؛ و آغازِ آداجیوگونه‌ی(۱) قسمت میانی سندی بر این ادعا هستند. تنها ردّ فرم در قسمت پایانی را می‌توان این‌گونه توصیف کرد: گویی راویِ یک داستان، پس از سردرگم‌دیدنِ شنوندگانش، تصمیم به بازگو کردنِ دوباره‌ی آن گرفته باشد، بدون توجه به این حقیقت که مشکل اصلی نحوه‌ی تفسیر است و نبود نقطه‌ی پایان جمله، که در موسیقی کادانس نقش‌اش را ایفا می‌کند و نه محتوای داستان؛ چراکه تکرار و افزودنِ جزئیاتِ گمراه‌کننده در ساختار کلی تغییری ایجاد نمی‌کنند.

آنسامبل زهی در همراهیِ تک‌نواز نه تنها بارِ هارمونی‌، که از مهم‌ترین عناصر موسیقی کلاسیک است، را آن‌طور که باید به‌دوش نکشیده و از همین جهت همراهِ مناسبی نیست، بلکه او را در لحظاتی که نقطه‌ی عطف به‌شمار می‌آیند، به‌کلی تنها می‌گذارد و به‌نظر می‌رسد آهنگ‌ساز در ساختِ این اثر به روش‌های معمول (همچون استفاده از سکانس‌های خط ویولن و تکنیک تقلید (ایمیتاسیون)، عناصر ریتمیک ساده، نت‌های کشیده و یا ضدضرب‌ها، برای همراهی ویلن) اکتفا کرده باشد.

پاساژهایی که برای تک‌نوازِ ویلن نوشته شده است جملاتی هستند بی پایان،‌ که تم‌ها را، یکی پس از دیگری، بدون اثری از بسط و گسترش، معرفی می‌کرده و نقشِ متصل کردن بخش‌های قطعه به یکدیگر را ایفا می‌کنند. بازی با موتیف اصلی در اکتاو‌های زیر و بم، با هدف ایجاد تنوع صوتی، از معدود اتفاق‌های ملودیک است.

آهنگ‌سازیِ خلاقانه عاملی است که می‌تواند از ترکیبِ یک آنسامبلِ‌ سه‌نفره‌ی زهی و بهره‌برداریِ ناقص از موسیقی کلاسیک هم یک اثرِ موفق و باکیفیت بسازد. اینجا، در «هوشنگان»، گواه بر نبودِ این عامل مؤثر و مهمْ نکاتی است که از سراسرِ اثر مثال زده شد و در ساختارهای هارمونیک، ملودیک و فرمالِ آن نیز قابل‌مشاهده است.

 


۱- اشاره به قطعه‌ی Adagio for strings, Op 11 از ساموئل باربر. 

برای خرید و دانلود آلبوم هوشنگان به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز نویسنده: 2
01 خرداد 1400
بالا