نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

دسته بندی: موسیقی کودک


Taranehaye Madaro Koudak 1

به خیال‌هایِ رنگ‌ورو رفته‌ی کودکانه

نویسنده: پریا مراقبی

با نگاه به سابقه‌ی بلند فعالیتِ سودابه سالم، در مقام یک آهنگ‌ساز و پژوهش‌گرِ موسیقیِ کودک، او را موسیقی‌دانی می‌یابیم که عناصری مانندِ ترانه‌های محلی، بازی‌ها، ریتم‌های بازی‌های کودکانه و، مهم‌تر، تخیلِ کودک را به کار می‌گیرد، در چیدمان ذوق و منطق به خرج می‌ٔهد و سرانجام کلی یک‌دست را می‌سازد؛ این آبشخورِ اغلبِ ساخته‌های او بود. «ترانه‌های مادر و کودک» هم از همین عناصر بهره می‌گیرد، با این تفاوت که، اینجا، از نظم و منطقِ پیشین خبری نیست و عدمِ تناسب وجه مسببِ پیوستگیِ اثر است.

ترکیبِ سازی اگرچه تنوع دارد، اما گاه به تغییرهایی پی‌درپی می‌افتد، که در آخر آنچه را باید به گوش نمی‌رساند. قطعات، اغلب، با دکلمه‌هایی به لهجه و گویش‌های متفاوت آغاز می‌شوند و در ادامه، گروه کُر شعر و موسیقی را معرفی می‌کند، روندی عاری از پیوستگیِ معنایی و موسیقایی میانِ دکلمه‌ی شروع‌کننده و موسیقی؛ هیچ معلوم نیست که چرا مثلا در ابتدای ”لی‌لی لی‌لی حوضک“ دکلمه‌ای بی‌ارتباط با قطعه را با گویش تهران می‌شنویم، اما گفتارِ ابتدای ”دَس‌دَسی“ را، که همچنان با شعر قطعه ارتباط ندارد، با گویشی متفاوت. این مشکل، البته با نوشته‌ی مؤکدِ روی آلبوم مبهم‌تر هم می‌شود: «نوزادان و خردسالان»، که تنها چیزی که این آثار را می‌تواند به این گروه مختص کند متن اشعار است؛ چیزی که احتمالاً چندان متوجه‌اش نمی‌شوند.

اشعار بعضی برآمده از بازی‌های کودکانه و بعضی سروده‌های تازه‌اند. منطق بازی‌های کودکانه معلوم است، اشعار هم در همان راستا پیش می‌روند، اما سروده‌ها، حال از سرِ هم‌سو کردنِ قافیه بوده یا برای آفریدنِ دنیایی ـ مثلاً ـ کودکانه، به جای به‌کارگرفتنِ قوه‌‌ی تخیلِ کودک در مسیری حساب‌شده، به بیراهه می‌زنند؛ تلاش‌های بی‌سبب برای ساختنِ نوعی ارتباط با کودک.

دشواری بزرگ‌تر اما جای دیگری است: به وادیِ تکرار افتادن در به‌کارگیری ریتم‌ها، سازبندی و شیوه‌ی ساخت‌وپرداختِ موسیقی. آن چنان که گوشْ شنیدنِ این ترکیب را، در بسامدِ قطعات، پس می‌زند. کودکِ خردسال به‌راحتی دست از شنیدن می‌کشد.

این ۳۱ دقیقه‌ موسیقیِ ساخته‌ی سالم، در آخر، یک سوال پیشِ رو می‌گذارد: برای آلبومی که «حاصلِ سال‌ها کارِ آموزشی و پژوهشی»۱ بوده و برای کسی که زمانی دغدغه‌مند می‌نمایانده، آیا چنین کیفیتی در ساختْ و تولیدْ - حتی اشتباهاتِ ویرایشیِ متعدد در دفترچه - افتادن در سراشیبیِ افولِ نیست؟

 


۱- به استنادِ نوشته‌ی سودابه سالم در دفترچه‌ی همراهِ اثر.

برای خرید و دانلود آلبوم ترانه‌های مادر و کودک به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز نویسنده: 2
21 مرداد 1400
jashneh parsi2

تداوم

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

در جشن پارسی نخست تداوم آموزش به چشم می‌خورد، آنجا که نام‌هایی اکنون پا به نوجوانی گذاشته از آلبوم‌های پیشین موسسه‌ی ریشه در خاک می‌بینیم. سپس در محتوا این پرسش کیفی پدیدار می‌شود که کار بر روی ترکیب مشترک سازی (یا احتمالاً هر شرایط اولیه‌ی تعیین‌شده و مشترک) چه جنبه‌هایی از آهنگسازان نوجوان را آشکار می‌کند؟ گسترش و گوناگونی تخیل موسیقایی‌شان را.

نکته‌ی نخست را در منطقی‌تر شدن روابط درونی قطعات، توانایی یافتن تمی یا فیگوری تأثیرگذار و منسجم کردن قطعه براساس آن یا کار با مؤلفه‌های دیگر موسیقی جز ملودی و ریتم ساده و در یک کلام قوام بازمی‌یابیم (با قید این احتیاط که نمی‌دانیم چقدر از کیفیت نهایی آثار حاصل راهنمایی و حتا ویرایش‌های استادان است). آنجا که در حسادت گرگینِ امیر آرسام آریان‌پور بُعد شدت‌وری در قطعه اهمیت پیدا می‌کند یا آنجا که در ورود گرسیوزِ نیکی فرهنگ‌نیا بافت چندصدایی بازیگوشانه‌ای رخ می‌نماید و به همین منوال دیگر قطعات که در هرکدام می‌‌توان نکته‌ای از این معنی بازیافت.

نکته‌ی دوم نخست شباهت‌ها میان هم‌درس‌ها و هم‌زمان تفاوت‌های احتمالی با دیگران را آشکار می‌کند. از همه بیشتر آنجا که باز پای تبدیل عناصر خیال‌انگیز داستانی (افسانه‌های شاهنامه) به تخیل موسیقایی در میان است و هیچ آهنگسازی با کلیشه‌های موسیقایی مرسومِ شاهنامه کار نکرده‌ است؛ به شکلی شایسته‌ی توجه هیچ‌کدام در پی شکوه و چهارگاه و ... نرفته‌اند. به‌ویژه در ۸ قطعه‌ی نخست و همچنین برخی از قطعات بعد از آنان نه تنها کلیشه‌های موسیقایی افسانه‌ها غایب است بلکه ارتباط ساده میان عنوان برگرفته از افسانه یا حتا درون‌مایه‌ی آن و کیفیات عاطفی آهنگ نیز لزوماً برقرار نیست (مثلاً این نگرش ساده‌انگارانه که مطرب بهار باید حتماً موسیقی طرب‌انگیزِ فاش داشته باشد). همین امر در قطعات باکلام (۶ قطعه‌ی بعدی) قدری تحلیل می‌رود و موسیقی تا حدودی تحت تأثیر وزن و معنای ظاهری کلام قرار می‌گیرد.

گذشته از شباهت -که اگر از یک گام دورتر به همه‌ی قطعات بنگریم دامنه‌اش حتا تا فضای کلی قطعه‌ها هم گسترده شده- تفاوت‌ها خود را در جزئیات هویدا می‌کند؛ این یکی اندکی شناخت بیشتر از ساز خودش که در ترکیب است، آن یکی قدری ملودی‌پردازتر، دیگری ذره‌ای ضرب‌آگین‌تر و الخ.

برای خرید و دانلود آلبوم جشن پارسی به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 0
13 اردیبهشت 1399
Dar Jangal 1

«خونه‌ی ما، در بزرگه»(۱)

نویسنده: حانیه شهرابی

جوامعِ پیشرفته برای آموختن ارزشِ زیادی قائل هستند. متخصصان برای بالابردن کیفیتِ زندگی و تسریعِ روندِ یادگیریِ نسل‌های آینده‌شان دست به تحقیق و برنامه‌ریزی می‌زنند و از آن‌جا که از تاثیراتِ مثبتِ موسیقی در رشدِ تمامی مهارت‌‌های انسان آگاه‌اند، به روش‌های مختلف از آن بهره می‌گیرند. در کشور ما این برنامه‌ریزی تا حدِ زیادی بر عهده‌ی خود والدین است. آن‌ها تمایل دارند امکاناتِ تحصیلی و رفاهیِ مناسب برای فرزندانِ خود فراهم کنند. مگر غمِ نان نباشد تا والدین نیاز بدانند موسیقی، کنار ده‌ها فعالیتِ دیگر، در سبد فرزندان‌شان قرار گیرد تا مطابقِ توصیه‌های رایج، به رشدِ هوش و استعداد آن‌ها کمک کرده باشند؛ نیازی که در کشور ما تنها در بخشِ خصوصی برآورده‌ می‌شود.

در همین راستا، دغدغه‌ی «در جنگل» با ژانرش مطابقت دارد: می‌خواهد کلماتِ بیشتری به بچه‌ها بیاموزد، آن‌ها را با حیوانات آشنا کند، به دنیای‌شان کمی نشاط تزریق کند و کمکی باشد به بزرگترها برای برقراریِ ارتباط با آن‌ها. آموزشِ موسیقی و آشنایی با آن هم در فهرستِ اهداف وجود دارد. این مجموعه با وجود این که برای کودکِ ایرانی تولید شده، تنها از ابزارِ موسیقیِ غربی استفاده می‌کند و عبارت است از قطعاتی کوتاه که اکثراً فرمی دو بخشی دارند. تغییرِ تندا و تغییرِ مد در تلاشند تا به موسیقی هیجان ببخشند. به سبب اشتراک در هارمونی، نوع انگاره‌ها، سازبندی و موضوع شعرها، آلبوم بسیار یکپارچه است. راوی-خوانندگان این مجموعه به جز دو جا، یکی قطعه‌ی «جغد» که در خود یک کانن۲ جا داده‌است و دوم، قطعه‌ی «خفاش» که با بستر مینور تئوریک، دوبل شدن ملودی با فاصله‌ی پنجم و اکتاو و استفاده از سازهای کوبه‌ای «موسیقی رنسانس» را یادآوری می‌کند، تماماً با فاصله‌ی اکتاو۳ در بستری هوموفون۴ آواز می‌خوانند.

همچون سایر زمینه‌ها، درباره‌ی تربیتِ موسیقاییِ کودکان نیز نمی‌توان حکمی قطعی صادر کرد؛ ممکن است روشی که برای آموزشِ یک کودک موثر واقع می‌شود، برای کودکِ دیگر بیش از حد بغرنج یا ساده باشد. اگر از موسیقیِ مذهبیِ رایج در مدارس بگذریم، این علم که قرن‌ها پیش هم‌سنگِ نجوم و جغرافیا، جزو علومِ مهم به شمار می‌رفت و از معیارهای سنجشِ سواد و تربیتِ افراد، امروزه از زندگیِ کودکانِ ایرانی در فضای رسمی حذف شده است. این "حذف شدن" خلائی را پدید آورده است که «در جنگل» به تنهایی نمی‌تواند در جهتِ پرکردنش گامی مؤثر بردارد.

 


۱- پیوند شعر و موسیقی به گونه‌ای است که هجای «خو» و «در» در این شعر موکداند.
۲- canon
۳- خواننده‌ی زن و مرد هر کدام در محدوده‌ی صدایی خود نت مشترکی را می‌خوانند.
۴- homophone

برای خرید و دانلود آلبوم در جنگل به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 3
11 دی 1398
Namak II 1

وقتی ترانه‌های محلی کت‌شلوار پوشیدند

نویسنده: امیر بهاری

«نمک ۲» مانند آلبوم قبلی‌ گروه آدمک، «نمک» کاری است در بازتولید موسیقی اقوام ایران برای کودکان، نیتی که به بار نمی‌نشیند. ساده‌ دیدن موسیقی آذری، گیلکی، بلوچی و ... در یک مجموعه‌ی ۱۰ قطعه‌ای تقلیل دادن فرهنگ‌های موسیقایی گسترده و پیچیده‌ای است به قطعات دو، سه دقیقه‌ای. درحالی که این ترانه‌ها منشأ کودکانه ندارند، و در این روایت هم محتوای عاشقانه یا جدی آنها سرجای خود باقی مانده است. 

اگر بنا بود  این ترانه‌ها تاثیری بر کودکان بگذارند و جایگزینی برای موسیقی‌ای باشند که از فرهنگ‌های مختلف به کودکان‌مان هجوم آورده‌اند بهتر بود «نمک ۲» این دو ویژگی را داشته باشد؛ یکی سرخوشی، و دیگری اجرای موزیکال (گروهی، هم‌زمان و غیر مترونومیک). «اُستیناتو»  در این موسیقی کارکردی معکوس پیدا کرده است؛ جای آنکه  تکرارها باعث شوند تا ملودی در ذهن باقی بماند بیشتر باعث انسجامی خشک و بی‌روح شده است. اگرموسیقی نواحی ایران را به انسانی تعبیر کنیم که لباسی رنگارنگ تن کرده و حرکات و شیطنت‌هایش قابل پیش بینی نیست؛ در «نمک ۲»  و حتی «نمکِ» اول به معلمی جدی، عصا قورت داده با کت شلواری یک رنگ  که کمی هم افسرده است، شباهت پیدا کرده است. به نظر می‌آید دوستان «آدمک» حداقل در این پروژه یک نکته‌ی مهم درباره‌ی متد اُرف شول-ورک را نادیده گرفته‌اند: اینکه ریتم، فواصل و در نهایت بستر موسیقی بومی کشورهای اروپایی همانی است که از زمان کنستانتین تا امروز یعنی بیش از ۱۶ قرن بستر موسیقی کلاسیک اروپا بوده است. در صورتی که چنین نسبتی میان موسیقی نواحی مختلف ایران، موسیقی دستگاهی و موسیقی اروپایی صادق نیست.

در «نمک ۲»  کودک، روایت دختری را که از چشمان خمارش اشک می‌بارد و پسری که با شیرین زبانی از راه به در شده را به زبان آذری می‌شنود، به گیلکی می‌شنود که کسی دلباخته «رعنا»ست ولی رعنا با «کرد آقا جان» نامزد کرده، از آن طرف هم گروهی خواننده دارند با تذکر اینکه وقت کار است گیاهی را از خاک بیرون می‌کشند و ... درست که این ترانه‌ها جایگاه قابل‌توجهی در موسیقی اقوام دارند ولی آیا با این پی‌رنگ‌ها مناسب کودکان هم هستند؟

برای خرید و دانلود آلبوم نمک ۲ به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.8
10 تیر 1398
بالا