نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: امیر رحمانیان


Hasht Ahang 2

یک رویکرد برای همه؟

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

تنظیم با اصولی که «فرامرز پایور»، مهم‌ترین و موفق‌ترین شخصیت در گروه‌نوازی موسیقی ایرانی نیمه‌ی نخست قرن، به یادگار گذاشته است برای سازآرایی آثار خودش خردمندانه است یا دست‌کم یکی از راه‌های منطقی (و نه لزوماً همراه با آزادی هنری) بازگشت به آثار استاد چیره‌دست فقید. «امیر رحمانیان» در آلبوم «هشت آهنگ» همین راه ظاهراً منطقی را برای رنگ‌آمیزی همه‌ی قطعه‌های کتاب «هشت آهنگ برای سنتور» رفته است، قطعاتی که اگر از دور به کارگان باقی‌مانده از پایور بنگریم، تنها مشابهتشان جای نگرفتن در مجموعه‌های دیگر است (گرچه دلیل کنار هم آمدنشان از نظر تاریخی دقیقاً این نیست).

راه اما، تنها «ظاهراً» منطقی است یعنی اگر اندکی درنگ و تامل کنیم، خواهیم دید که گاه به کار گرفتن سبک‌شناسی تثبیت‌شده‌ی یک آهنگساز برای رویارو شدن با میراث خودش لزوماً بسنده نیست و دست‌کم اندکی انعطاف‌پذیری‌ می‌طلبد، زیرا به‌کارگیری آن اصول گاه در توافق با شخصیت قطعه افتاده و گاه در تضاد با آن. «خوارزمی» و «ترانه» تقریباً همان اجرای پایور با سلیقه‌ی رنگ‌آمیزی متقدم او است. نشانه‌اش؛ کاراکتر صوتی کلی و حتا تک‌نوازی «محمد اسماعیلی» که در ابتدای خوارزمی دقیقه تکرار شده. «پوپک» و «فرپرک» قدری از ظرافت تنیده‌شده در ملودی‌هایشان را بر اثر ضخیم شدن بافت از دست داده‌اند. پیش‌زنگوله و زنگوله قدری کندرو شده است. اما هیچ کجای آلبوم تاثیر چندصدایی رقیق و رنگ‌آمیزی بر آنچه غایت قطعه‌ها را می‌سازد به‌اندازه‌ی «فریبا» و «پرواز» آشکار نمی‌شود.

«فریبا» که به دلیل نوع برخوردش با استقلال دو خط صوتی و لطافت در نوازندگی سنتور در دوران خودش خاطرنشان شده، تحت تاثیر تنظیم به‌کل از این ویژگی‌ها/غایت خود دور می‌افتد. در عوض پرواز با این که گروهی کردنش پرسپکتیو آکوستیک ( از ویژگی‌های بسیار مهم در ساختار این قطعه) را تا حد زیادی تخت می‌کند و با این که خود رنگ‌آمیزی چندان خیال‌انگیز و مستقل نیست (مثلاً مقایسه شود با تنظیم مستقل‌تر و استوارتر «مهرداد دلنوازی» از همین قطعه)، از آنجا که با ذات قطعه در تضاد نمی‌افتد، چیزی بر آن می‌افزاید. اینجاست که نگاه به مثال‌های حداکثری یادآوری می‌کند که حتا منطقی‌ترین راه‌حل‌ها نیز برای همه‌ی کاربردها نتیجه‌ی مطلوب نمی‌دهد.

برای خرید و دانلود آلبوم هشت آهنگ به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2.4
25 آذر 1396
Asare Ostad Payvar 1

امکانات بالقوه مانده

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

مکتب پایور در میان مکتب‌های آموزشی-هنری در موسیقی ما موقعیت خاصی دارد، نه ‌فقط به دلیل این‌که یک دوره‌ی یادگیری طولانی‌مدت منظم (حدوداً 10 ساله) را پیشنهاد می‌دهد بلکه به خاطر نقشی که می‌تواند در یکی از مهم‌ترین نیازهای فعلی موسیقی کلاسیک ما بازی کند. آثار «فرامرز پایور» این پتانسیل را دارد که در کمبود اجرای مجدد قطعات موسیقی و توجه به هنر تفسیر –به‌عنوان مرحله‌ای از روند کلاسیک‌سازی- گشایشی پدید آورد. همه‌ی پایه‌های لازم برای چنین رویکردی در آنها جمع آمده است. تفکیک میان نوازنده و آهنگساز، از خود پایور آفریننده که بگذریم، در آنها به حد کافی رشد کرده و هنرمندان را به‌سوی تفسیر می‌راند. قطعاتش استعداد این را دارند که به شکل‌های مختلف تفسیر شوند زیرا نقاط نامتعین و ابعاد کافی برای مکشوف کردن از طریق تفسیرهای متفاوت در آنها وجود دارد (اگر خود روش آموزشی با دقت بیش‌ازاندازه بر درست و غلط یا همان «خواستِ پایور» سد راه نشود). درباره‌ی ارزش اغلب این آثار در جامعه‌ی موسیقی توافق نسبی به چشم می‌خورد (گرچه اقبال مخاطبان لزوماً چنین نیست). و درنهایت، آن‌قدر آموزش‌دیده‌ی مکتبی با هدف فراهم آوردن نوازندگان توانا هست که بتوانند انبوه کارها را اجرا کنند.

آلبوم «آثار استاد فرامرز پایور» تنظیم «امیر رحمانیان» بر شالوده‌ی همین پتانسیل‌ها بنا شده است. ترکیبی از آخرین بازماندگان هنوز فعالِ گروه پایور (حسن ناهید) و تربیت‌شدگان مکتب آموزشی، این فرصت را به رحمانیان می‌دهند که از امکانات یادشده بهره ببرد. اما همه‌ی اینها در همان شالوده محبوس می‌شود. افسوس که با تمرکز بر رنگ‌آمیزی و تنظیم‌هایی اغلب بسیار نزدیک به آنچه خود آهنگساز ممکن بود در گذشته انجام داده باشد، بیشترشان دست‌نخورده و بالقوه می‌مانند. به‌ندرت در آلبوم قطعه‌ای می‌بینیم که نیروی نوازندگان برای اجرایش معطوف به تفسیر دوباره و هنرمندانه‌ی آن شده باشد. شاید جز قطعه‌ی «پراکنده»، که در آن اجرای سریع‌تر و سبک‌بال‌تر خود پایور به اجرایی با تندای کمی کم‌تر و جمله‌بندی شمرده‌تر تبدیل شده و کیفیتی تازه به کل قطعه بخشیده، امکانات تفسیری بقیه‌ی قطعات همچنان منتظر تخیل قوی اجراکنندگان بعدی باقی خواهد ماند تا سر برسند و قطعات را از آنِ خودشان کنند، نه این‌که خود از آنِ قطعات شوند.

برای خرید و دانلود آلبوم آثار استاد فرامرز پایور به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2.5
08 آذر 1396
Hasht Ahang 1

این را این‌طوری بزن

نویسنده: فرشاد توکلی

هشت آهنگ، از نام و محتوای آثار و توالیِ قطعات تا صدای گروه و لحن و بیان و سلیقه‌ی صوتی، به‌نحوی تقریباً بی‌مناقشه، به سلیقه‌ی فرامرز پایور متعهد است. تنظیم‌های امیر رحمانیان از هشت اثرِ فرامرز پایور، چه آنجا که گروه را یک‌پارچه به‌کار می‌گیرد و چه آنجا که به تنبک فرصت یکه‌تازی می‌دهد، و یا نیز با به‌کارگیری ویلن و ویولا در کنار کمانچه، در تمامی لحظات بر سلیقه‌ای که گفتیم پای می‌فشارد. هشت آهنگ یک رجوع است و هر رجوعی نوعی انگشتِ تأکید نهادن است بر چیزی؛ نوعی یادآوری و تذکار؛ نوعی صحه‌گذاشتن و پافشاری کردن که؛ «این» یا «این‌طوری». این «این» اما، همیشه، حتی در همین اثرِ پایبندِ سرسپرده، از پیِ خوانِشی می‌آید. خوانشی که یک سرش شامل تمام دلایلی است که ما را به مصداق برگزینش‌مان برای «این» و «این‌طوری» رسانده و سر دیگرش می‌شود آنچه هر دوی این‌ها را شامل است؛ آلبومِ هشت آهنگ. رحمانیان، وقتی می‌رود سراغ آثارِ پایور، کاری که همواره کرده است، پایور را به انگشت نشان می‌دهد و می‌گوید «این»؛ و زمانی که تنظیم‌هایش را به سیاق گروه فرهنگ و هنر دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی به‌گوش می‌رساند می‌گوید «و البته این‌طوری»، «پایور را پایوری اجرا کنید». هشت آهنگ، تا آنجا که عبارتِ گفته‌شده را صاحبِ وجاهت بدانیم، به خواسته‌ی خود رسیده است.

اما رجوع به پایور، آن‌هم با تأکید بر پایوری‌اش، کدام جای خالی را در مخزنِ مِه‌آلود و پرهمهمه‌ی تولیدات موسیقاییِ امروز پُر می‌کند؟ به‌نظرم پاسخ را باید در همان «این را این‌طوری بزن» یافت. این جوهر مَدرسیَّت است. این چکیده‌ی همه‌ی چیزی است که به آن می‌گویند کلاسیسیسم. اگر هشت آهنگ چنین منزلی را قصد کرده باشد، در آن سرِ خوانش که به مصداقش رسانده حرف مهمی می‌زند؛ پایور. پایور نمونه‌ی بی‌بدیلِ ظرفیت‌یابیِ صحیح و تعمیمِ فرهیخته‌ی موسیقی ایرانی است. رجوع به پایور همواره با کلاسیک‌سازی و مَدرسیَّت هم‌پیوند است؛ پایور را می‌توان این‌طور خلاصه کرد: رجوع به کلاسیک‌ها یا کلاسیک کردنِ رجوع‌ها. هشت آهنگِ رحمانیان چه از سرِ فقدانِ خلاقیت باشد و آماده‌خواری و چه از سرِ سرسپردگی به استاد، اثری است کلاسیک. برای زمانه‌ی ما که خصلتش «اصالتِ لحظه‌های فراموشی» است، «این را این‌طوری بزن» حرف لازمی‌ست.

برای خرید و دانلود آلبوم هشت آهنگ به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 3
22 آبان 1396
بالا