نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: بارانا


Black Watermark7

مساله‌ی اصلی

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

«داستان چندگانه»ی آفرینشِ سوی دیگر، «پرتره‌ی یک زن»، «مفهوم مجرد زنانگی»، «ستایش زنانگی» و «تصویر شهری خیالی» یا «متروکه» به کنار، این آلبوم هم مانند بخش بزرگی از کارهای اخیر هوشیار خیام مساله‌ای مهم‌تر را تعقیب می‌کند؛ همان که «آونگی بین شرق و غرب»۱می‌خواند. مساله‌ی اصلی تعیین موقعیت او به عنوان یک انسان است و نسبتش با همه‌ی سنت‌های موسیقایی که به درجات از آنها چیزی به گوشش رسیده یا آموخته است (مخصوصا موسیقی کلاسیک غربی در گسترده‌ترین مفهوم). موقعیت او (و شاید همه‌ی ما) به عنوان انسان در عصر تعاملات فرهنگی گسترده، تعیین تکلیف با دو یا چندزبانگی را ایجاب می‌کند.

هوشیار خیام که پیش‌تر هم راه‌هایی را در این راستا آزموده بود (اغلب در ترکیب با موسیقی ایرانی یا اخیرا اجرای مجدد آثار رپرتوار کلاسیک) حال در سوی دیگر، منظومه‌اش را گسترده‌تر کرده و پازلی بزرگ از تکه تکه‌های فرهنگ‌های موسیقایی یا تصور خودش از آنها را در سطح کارش پخش کرده، مانند یک تابلو با عناصر نقل شده از جاهای مختلف، پر از رنگ و شکل‌های متفاوت و حتا در نگاه اول ناساز.

چنین جستجوی مثالی‌ای‌ که کار هر هنرمند امروزی‌ می‌تواند باشد به چند چیز نیاز دارد. نخست تعادل، افراط نکردن و معتاد نشدن به رفتار عتیقه‌فروشان و سمساران که در این راه بسیار مهم است وگرنه آثار به سرعت می‌تواند تبدیل به انبانی از خرده‌ ریزهای پراکنده‌ی گرد هم آمده فقط به صرف آشنایی آهنگساز شود. دوم  یافتن منطق درونی هر تکه‌ی برداشته‌شده و پیدا کردن راهی برای همنشینی‌اش با دیگر تکه‌ها (لزوما نه از طریق شباهت بلکه حتا از راه تضاد). در فقدان چنین رهیافتی، اثر علاوه بر انباشته شدن از باسمه‌های جهانگردانه بسیار تکه پاره هم خواهد شد. و سرانجام سوم، دریافتن این که کدام عناصر و تکه‌ها را می‌توان از خود در کنار اینها چید و چه موقعیتی به آنها داد. بدون توجه به این موضوع سوم هم اثر دیگر پاسخ آن مساله‌ی مهم‌تر بند نخست نخواهد بود. هوشیار خیام حتا تنها به اعتبار سوی دیگر، در راه برطرف کردن همین نیازهای سه‌گانه گام برمی‌دارد.


۱- همگی نقل‌شده از متن شرح خود آهنگساز در دفترچه‌ی‌ آلبوم.

برای خرید و دانلود آلبوم سوی دیگر به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2.2
12 مرداد 1398
Abiye Door 1

تغزلِ آخرالزمانی

نویسنده: امیر بهاری

«آبی دور» ، آلبوم الکترو آکوستیکی که ماحصل فعالیت مشترک یک هنرمند تازه به میدان آمده (فریدون بهرامی) و یک سولیست جوان ولی متبحر (آتنا اشتیاقی) تجربه‌ای خارج از بستر (کانتکست) موسیقی الکترونیک ایران محسوب می‌شود. نه هنرمندانش در دل این جریان حضور داشته‌اند و نه آن زیبایی‌شناسی مدنظرشان دخلی به رخدادهای قالب این ژانر در ایران دارد و شاید گیرایی و تاثیرگذاری «آبی دور» به همین خاطر باشد. 

«آبی دور» نه مجذوب موسیقی امبینت و مقهور نام‌دارانی چون «برایان انو»ست و نه در فضاها(استایل‌ها)ی «نویز» و «دُرون» قرار می‌گیرد که شاید به دلیل سهل و ممتنع‌ بودن عناصر سبکی‌شان، ساب‌ژانرهای(زیرشاخه‌های سبکی) محبوب هنرمندان فعال ایرانی هستند. این آلبوم بیش از هر چیزی وام دار فرم و ساختار در مفهوم کلاسیک موسیقی الکترونیک است اما به دلیل نگاهی امروزین به فرم و استفاده هوشمندانه از آنچه ابزار و ادوات این موسیقی در اختیار اهلش می‌گذارد، بدل به یک استثنای شنیدنی در موسیقی ایران شده است.

شخصیت نوازندگی آتنا اشتیاقی که تجربه‌ی اجرای طیف گسترده‌ای از آثار کلاسیک تا معاصر را دارد ، در این آلبوم متفاوت است. اشتیاقی از ارائه‌ی نغمه  یا موسیقی در مفهوم کلاسیکش با ویولنسل عبور کرده و احتمالا با همراهی فریدون بهرامی تلاش کرده است تا با ویولنسل به مثابه‌ی ابزاری برای تولید «صدا»ی مناسب در دل این فرم برخورد کند. و در این گذار، ویولنسل صدای کهن و اساطیری‌اش را در فضایی آخرالزمانی به نحوی دیگر باز تولید کرده است.

فریدون بهرامی آهنگساز و صداپرداز این آلبوم با دقت از آنچه امکانات موسیقی الکترونیک در اختیارش می‌گذارد بهره برده و با هوشمندی فضایی مغموم ، بیمار و سیاه را توصیف کرده است (که بی ربط به روزگار ما نیست) تا فحوای مغفول دنیای وصف شده را روایت کند، پیامی که  ویولنسل قرائت می‌کند؛ آزادی، عشق، عاطفه یا هر چه که از مشتقات این مفاهیم است.

ناگفته نماند که دقت در پردازش این آلبوم تنه به محافظه‌کاری هم می‌زند. وقتی آلبوم به پایان می‌رسد حسرت یک قطعه جسورانه‌تر که در پتانیسل این دوئت هست، حس می‌شود. البته این بحثی دو جانبه است شاید همین دقتِ محافظه‌کارانه منجر به تولید محصولی قابل دفاع در موسیقی ایران شده است.

امیر بهاری آتنا اشتیاقی فریدون بهرامی آبی دور

برای خرید و دانلود آلبوم آبی دور به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.5
25 فروردین 1398
Irane Man 2

موسیقی عصر اعتدال

نویسنده: کامیار صلواتی

شاید اشکال عمده‌ی منتقدان «ایران من» و آثار مشابه آن، نقد این پدیده‌های فرهنگی از دریچه‌ای نادرست باشد. این منتقدان، عموماً با ریشخندی وابستگی این آثار به «موسیقی کلاسیک ایرانی» را به سخره می‌گیرند و آن‌ها را «غیر ایرانی»، «پاپیولار»، و غیروابسته به نظام موسیقی دستگاهی می‌دانند. به زعم من اما، ماجرا از بعضی جنبه‌ها وارونه است. این دست آثار را نباید با معیار «وفاداری به نظم کلاسیک» یا «وفاداری به موسیقی دستگاهی» نقد کرد؛ و اتفاقاً باید داعیه‌ی آشکار و نهان این آثار –که گویی هر دو طرف دعوا آن را تلویحاً پذیرفته‌اند- را به سنجش گذاشت: آیا آلبوم‌های قطاری برادران پورناظری واقعاً آن‌چنان که به نظر می‌رسد «ساختارشکن»، «نوگرایانه»، «بی‌توجه به سنت»، یا «رادیکال» هستند؟

مسأله‌ی آهنگسازان این آثار تحول یا تغییر موسیقی کلاسیک ایرانی یا انواع دیگر موسیقی نیست؛ و این را می‌شود به وضوح در گفته‌های آنان دید. از یک‌سو، برخلاف آثار رادیکال و سنت‌شکن پیشین، در آن‌ها نشانی از ابداع یا بازکشف مدها یا فرم‌های جدید، مدولاسیون‌های جسورانه و غریب، اندیشیدن به راه‌هایی جدید برای خلق آثار چندصدایی، بازاندیشی ریتمیک موسیقی دستگاهی، یا حتی تلاش برای حل کردن مُدهای بیگانه در اشل‌های صوتی موسیقی دستگاهی۱، به چشم نمی‌خورد. از سوی دیگر، فارغ این دغدغه‌های غایب، ریزه‌کاری‌ها و پیچیدگی‌های رایج امر کلاسیک، یعنی موسیقی دستگاهی و ردیفی، نیز در این آثار حذف شده‌اند و به موجودیتی زودهضم‌تر تقلیل یافته‌اند. بدین‌ترتیب، این آثار نه دغدغه‌ای برای ایجاد تغییرهای بنیادین موسیقایی دارند، و نه غمزه‌ها و پیچیدگی‌های امر کلاسیک را. وقتی این آثار نه رادیکال باشند و نه وفادار به آداب مکتبی نظم کلاسیک، آنچه بر جای می‌ماند نسخه‌ای ساده شده و پاپیولار (مردم‌پسند) از امر کلاسیک است. این موسیقی شاید نمونه‌ای از «موسیقی کلاسیک ایرانی» نباشد، اما به هیچ روی پل‌های وابستگی خود به موسیقی دستگاهی را خراب نمی‌کند.

بدین‌ترتیب، «ایران من» ضدّ سنت نیست، بلکه آن را به موجودیتی ساده‌فهم تقلیل داده است. ایران من شاید اثری ردیفی یا کلاسیک نباشد، اما یک اثر بنیان‌فکنانه هم نیست که بخواهیم با استدلال «ایرانی نبودن»، آهنگسازانش را تخطئه کنیم. اتفاقاً ایران من و آثار مشابه سال‌های اخیر این گروه یک ویژگی مشترک با آثار سنت‌گرایانه دارند: هر دو گروه بسیار محافظه‌کار هستند.

«ایران من» یا «پروژه‌ی سی»، این حاصل تلاش «ژن‌های خوب» موسیقی را نباید به تنهایی خواند. ایران من را باید در منظومه‌ای گسترده قرائت کرد؛ کنار پدیده‌هایی چون تئاتر «بی‌نوایان»، «گروه پالت»، و حراج‌های آن‌چنانی «تهران». آثاری که انرژی علاقه‌مندان به هنر را کانالیزه و خنثی می‌کنند، علی‌رغم پوسته‌ی پرزرق‌و‌برق‌شان تقریباً از هرگونه دغدغه‌ی بنیادین هنری-اجتماعی خالی‌اند۲، و در عین‌حال احساسی کاذب از مواجهه با یک پدیده‌ی به راستی هنرمندانه را به مخاطبان‌نشان القا می‌کنند. این محصولات تازه‌نفس ایرانی «صنعت فرهنگ»، خود را به هیئتی فریبنده‌تر از پیش آراسته‌اند.


۱- از این نظر، حتی آثار محسن نامجو، دغدغه‌مندانه‌ و «هنرمندانه»تر هستند.
2- و درست به همین دلیل است که نباید به سادگی ابراز انزجار سهراب پورناظری از گرایش‌های اجتماعی-سیاسی بعضی از اعضای «چاووش» را تنها مربوط به اختلافات گروهی میان موسیقی‌دانان دانست.

سهراب پورناظری همایون شجریان ایران من موسیقی کلاسیک ایرانی کامیار صلواتی مرور آلبوم موسیقی مردم پسند بارانا پروژه سی بی نوایان گروه پالت

برای خرید و دانلود آلبوم ایران من به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

01 آبان 1397
Irane Man 1

چلچراغی که با باتری روشن است

نویسنده: سعید یعقوبیان

همایون شجریان موقعیتی در موسیقی ایران دارد که اگر خواننده‌ی هر آلبومی باشد، آن اثر دست کم در زمانِ انتشارش مهم می‌شود و طیف بسیار گسترده‌ای از مردم، آن را (حداقل برای یکبار هم که شده) می‌شنوند. قابلیت‌های صدای او و خلاقیت‌اش در بازی با لحن، انکارناپذیر است. «ایران من» نیز اثری‌ست که به واسطه‌ی حضور او شنونده می‌یابد. خوانشِ او از مناجاتِ «کریم‌خانی»، بخش شکسته‌ی تصنیفِ «ابر بهار» و نمونه‌های دیگر در همین آلبوم، توانایی‌های او را یادآور می‌شوند. در قطعه‌ی کشدار و پرتکرارِ «قلاب»، حنجره‌ی اوست که گوش را هر از چندگاه تیز می‌کند و تا پایان می‌کشاند.

شنونده‌ی تفننی یا غیرمتخصص ولی علاقه‌مندِ موسیقی ایرانی، اگر لَختی و لُختی را در تولیداتِ دهه‌هایِ گذشته کسالت‌آور می‌یابد، اینجا شلوغ‌کاری‌ها و اِفکت‌ها یا حضورِ یک خواننده‌ی زن در کنار همایون، که اُپرایی! می‌خوانَد، برایش جذاب می‌نمایند. شنوندگان به واسطه‌ی چنین فضاهایی، احتمالاً در لحظه از موسیقی مشعوف می‌شوند اما اینکه در آینده به آن رجوع کنند یا نه جای تردید است. بخشی از جوانانی که دستی در موسیقی دارند نیز این موسیقی را می‌پسندند اما گروه‌های متنوعی از اهالی موسیقی، مواضعِ تندی نسبت به پورناظری‌ها دارند. نکته اینجاست که این واکنش‌ها بیش از آنکه به موسیقی مربوط باشند ناشی از حاشیه‌ها هستند.

موسیقیدانِ ایرانی، در گذشته به اندازه‌ی امروز در دسترس مردم نبود. رسانه‌ای جز موسیقی‌اش نداشت و تا این حد بیانیه و تحشیه درباره‌ی آثارش منتشر نمی‌کرد. حرف‌های سهراب پورناظری، جنبه‌های سیاسیِ کارِ دو برادر و نمایش‌های‌شان در نوازندگی‌ست که موسیقی‌شان را تحت‌الشعاع قرار داده‌است. می‌شود تصور کرد که اگر هیچ یک از این اظهارها نبودند این موسیقی «پذیرشِ» بیشتری از جانب مخاطبانِ متخصص می‌داشت. گذشته از حواشیِ کنسرت‌های پورناظری‌ها، در همین آلبوم چه نیازی بود به دو صفحه آشفته‌گویی‌های شعارگونه، پر اشتباه و بی‌فایده. نوشته‌ای که از همان آغاز، سراسر حشو است: «این آلبومِ حاضر(!)...»

فرامرز پایور، پدیدآورندگانِ «صدای سخن عشق» یا «بیداد»، درباره‌ی آثارشان نه گفتند و نه تفسیری نوشتند. اما کارشان همیشه ماندگار است. شاید اگر امروز، بیانیه‌دهندگانِ بازار موسیقی و تولیدکنندگان آثارِ نونما، چونان آثاری می‌توانستند ساخت، دیگر نیازی به خطابه، نمایش، کنفرانس خبری و رونمایی‌هایِ مجلل نمی‌بود. خود سکوت می‌کردند، هنرشان سخن می‌گفت.

کلاسیک ایرانی سعید یعقوبیان بارانا سهراب پورناظری همایون شجریان ایران من تصنیف اپرا خواننده زن حاشیه موسیقی آلبوم کنسرت فرامرز پایور رونمایی هنر کنفرانس بیپ تونز

برای خرید و دانلود آلبوم ایران من به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2.3
14 مهر 1397
بالا