نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: تار و پود


Tar o Pood 2

آهنگسازی با کلیشه‌ها

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

با «تاروپود»، متبسم یک گام عقب نشسته است، حتا از «سیمرغ». بهترین نمونه‌ی شعر غنائی فارسی را برگزیده و بر موسیقی نشانده اما بی سازوبرگی که برای همنشینی با چنین شعری لازم است. شعر، خسرو و شیرین نظامی، مانند تجربه‌ی پیشین‌اش (شاهنامه) طولانی، سخت روایی، و آمیخته به نمایش و احساس است. ناگزیر هر موسیقی‌ای که بخواهد با آن بیامیزد باید گوشه‌ی چشمی به همه‌ی این مایه‌وری‌هایش داشته باشد وگرنه حکمت انتخاب این منظومه‌ی بلند گم می‌شود و این پرسش به میان می‌آید که؛ به آواز خواندن این شعر چه افزوده‌ای بیش از مطالعه‌ی تنها دارد؟

متبسم با برگزیدن ترکیب سازی محدود (سه‌تارها، بربت، قیچک باس و کوبه‌ای‌ها) دست خود را بسته است و بخشی بزرگی از تخته‌رنگی که می‌توانست در رنگ‌آمیزی احساسی شعرِ همراه و جلوگیری از یکنواختی به یاری‌اش بیاید را پیشاپیش فروگذاشته. چیره‌دستی متبسم به‌عنوان یک آهنگساز در سازآرایی و رنگ‌آمیزی است. او از این مزیت چشم پوشیده است،  پس به‌ناچار راهی نمی‌ماند جز این‌که برای همراه کردن موسیقی با شعر- روایت به سراغ بار عاطفی دستگاه‌ها برود. همین‌جاست که می‌توان عقب‌نشینی‌اش را به‌وضوح شنید.

در تاروپود ساده‌ترین راه آمیختن روایت با موسیقی ایرانی، یعنی برگرداندن احساس کلی روایت به بار عاطفی یک دستگاه رویکرد اصلی همنشانی شعر و موسیقی است. گویا همین‌که برای مثال بار عاطفی حماسی چهارگاه با «زنی فرمانده است از نسل شاهان» همراه شود برای به بندِ موسیقی کشیدن چنان شعر روایی عمیق و چندلایه‌ای کافی تشخیص داده شده. این می‌توانست رویکردی موفق باشد به‌شرط آن‌که آهنگساز در این زمین دست به تأسیس بزند و ابعاد تازه‌ای به عاطفه‌ی هر مُد ببخشد. اما دریغ از تلاشی برای برانداختن این نشانه‌شناسی کلیشه‌شده (حتا به‌قدر سیمرغ).

به‌طریق‌اولی چشمداشت رویکردهای پیچیده‌تر در تاروپود نیز کاری عبث است. در این چند پرده شعر-نمایش نه خبری از پیش رفتن بار عاطفی تا دل ملودی‌های آفریده‌شده (جدا از مُد) هست نه خبری از شخصیت‌پردازی موسیقایی مثلاً با انتساب ملودی‌ها، ریتم‌ها یا رنگ‌ها به شخصیت‌ها و موقعیت‌ها و گستراندن طرحی موسیقایی-داستانی و خلاقانه با استفاده از این مصالح اولیه. شعر نظامی سدی بلندتر از آن است که با پرشی چنین کوتاه بتوان از آن برگذشت.

تار و پود حمید متبسم وحید تاج آروین صداقت کیش کلاسیک ایرانی نظامی

برای خرید و دانلود آلبوم تار و پود به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

01 خرداد 1397
Tar o Pood 1

هر نفسی حوصله‌ی راز نیست/هر شکمی حامله‌ی راز نیست

نویسنده: هرمز نامور

منظومه‌های کلاسیک ایرانی حاصل دوران قصه‌گویی‌اند. قصه‌گویی مبتنی بر شعر و ظرایفش. با مقدمه‌هایی طویل، پندهای اخلاقی و توصیف‌های پیچیده، استنتاج‌های فلسفی، و تشریح روابط افسانه‌ای و اسطوره‌ای. منظومه‌ها در فقدان جذابیت‌های مرسوم امروز (تصویر متحرک، فیلم، و موسیقی) پدیدآمده‌، کارکرد داشته‌اند، و دارند. آرایش کلمات و حروف، جناس‌ و مراعات‌النظیر، کنایه‌ و تشخیص‌ و... صنایع بدیعی و معانی و بیان کار را در این منظومه‌ها به جایی رسانده که هرکدام عمری را برای رازگشایی می‌طلبند. بدیهی‌ست بافت این منظومه‌ها در یک نگاه کلی همیشه و همه‌جا هم محتوی همه‌ی آرایه‌ها و تکنیک‌های ادبی نیستند و ترکیبی نامنتظراند از جملات صرفاً خبری و منظوم و البته شعر و شاهکار در بسیاری ابیات.

پرداختن موسیقی برای چنین منظومه‌هایی (پنج‌گنج، شاهنامه، مثنوی و ...) با این وصف، محتاج دانش درک ادبی، دانستن معانی و بیان و بدیع است... و در نهایت شاید بهتر که از خیر تلفیق شعر و موسیقی بگذریم و به روایت و قرائت شعر و ساختن موسیقی همراه بسنده کنیم؛ تا هم شعر فدای تکلفِ بر دوش گذاشته‌اش، موسیقی، نشود و هم موسیقی آزادانه‌تر به توصیف و تهییج روایت یاری کند.

اصرار حمید متبسم به چنین طرح‌هایی، بی توجه به محصول به دست آمده، بر ما پوشیده است ولی فارغ از هر چیز این پرسش مطرح است که چه کسی به موسیقی‌دانان امروز ایران این اعتماد به نفس را اعطا کرده‌است که فکر کنند موسیقی‌دان بودن اعم از ادیب بودن است؟ چگونه می‌توان نسل امروز که بیتی از این منظومه‌ها را از رو به سختی می‌خواند، با این دریچه‌ها به این متون ترغیب کرد؟ چرا بیتی که با ۱۰ ثانیه روخوانی محقق می‌شود و در یک ساعت می‌توان صدش را خواند را بپیچیم در لایه‌های نه‌چندان بدیع موسیقی‌ای که از بازنمایی رمزگشایانه‌ی شعر عاجز است؟ چرا موسیقی‌ای که قابلیت‌های نغز و خاطره‌انگیزی ندارد، در چنین قالبی به استقبال فناشدگی خویش برود؟ «تار و پود» اگر موسیقی همراه دکلماسیون یا متأثر از متن منظومه بود شاید، شاید قابل تأمل می‌بود.
مصراع‌های زیر علاوه بر اینکه خواندن‌شان به آواز، حس اتلاف وقت می‌دهد چون نظم محض‌اند، دوبار هم خوانده می‌شوند:

برادرزاده‌ای دارد دگر هیچ
برابر صورت خسرو در او بست

و می‌دانیم هر اثر نغزی را اِطناب نشاید. در تار و پود یکسره از روندگی، هیجان، برخورد، تضاد و طباق  ... اثری نیست. کار در یک کلاسیسیم قرن هفدهمی سیر می‌کند، و شعر به فنای محض رفته است. همه چیز شسته و رفته است و بی اثر. با دکلمه‌های دهه‌ی ۳۰ و ۴۰ گل‌های تازه. با تار و پود، داستان را نمی‌توانید دنبال کنید، شخصیتی شکل نمی‌گیرد و درامی شما را متأثر نمی‌کند. نظامی این ناخدای بی‌همتای دریای شعر روایی احتمالاً دامن از این حوضچه‌ی کم عمق می‌چیند و از پس قرن‌ها به داستانِ اصرار موسیقی خوراندن به شعرش لبخندی می‌زند.

 

برای خرید و دانلود آلبوم تار و پود به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2.4
25 بهمن 1396
بالا