نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: تلسک


chonin mast2

به میزبانی سنتور

نویسنده: علیرضا جعفریان

سازهای ابداعی و یا سازهایی که بدعت‌وار از یک فرهنگ موسیقاییْ میهمان فرهنگی دیگر می‌شوند در مواجهه با موسیقی میزبان رفتارهای متفاوتی دارند. برخی منفعل‌اند و به موسیقی میزبان وفادار. به طوری که فقط جای خالی یک رَنگ صوتی یا مثلاً تکنیکی خاص را پر می‌کنند و جنبه‌های عمیق‌تری از موسیقی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند. به عنوان مثال سازهای شورانگیز یا دلنواز چنین‌اند. اما برخی دیگر در حوزه‌‌های مختلف نفوذ می‌کنند و در نتیجه‌ی تلفیق با موسیقی میزبان سعی در ایجاد تغییرات دارند. به عنوان مثال ساز سه‌تار الکتریک می‌تواند در این دسته قرار گیرد. دسته‌ی میانه‌ای هم وجود دارد: سازهایی که از طرفی به موسیقی میزبان وفادارند و سعی می‌کنند آن را به همان شکلی که هست حفظ کنند و از طرفی هم برخی جنبه‌های مهم آن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به نظر می‌رسد بم‌کمانِ مصباح قمصری در این دسته قرار گیرد.

چنین مست حاصل همکاری پویا سرایی، سنتورنواز چیره‌دست، و مصباح قمصری است که بیش از هر چیزی به واسطه‌ی ساز ابداعی‌اش، بم‌کمان، شناخته می‌شود. در این آلبوم سنتورنوازیِ پویا سرایی، که نماینده‌ی موسیقی میزبان است، به هیچ وجه تحت تأثیر ساز میهمان یعنی بم‌کمان قرار نگرفته و «حفظِ» موسیقی میزبان تا حدی است که می‌توان گفت تفاوت چندانی ایجاد نمی‌شد اگر قمصری به جای همنوازی با سرایی با یک نوار از پیش ضبط شده، اثرِ مثلاً مشکاتیان، همنوازی می‌کرد. اما از طرفی می‌توان گفت بم‌کمان لایه‌های عمیق‌تری از موسیقی میزبان را در آماج تغییرات قرار داده: اهمیت اصلی این ساز را می‌توان در بم‌نویسی و هارمونیزه کردنِ موسیقی ایرانی دانست، نه صرفاً رَنگ صوتی‌اش.

به نظر می‌رسد هدف و کارکرد اصلی آلبوم معرفی قابلیت‌های ساز بم‌کمان باشد، نه لزوماً ارائه‌ی ناب و بدیع موسیقی. به همین دلیل اگر آلبوم را به تنهایی نگاه کنیم چندان موفق ارزیابی نمی‌شود اما اگر آن را در ادامه‌ی سلسله آلبوم‌های قبلی قمصری ببینیم، می‌تواند هدفمند، معنادار و هوشمندانه قضاوت شود: قمصری در آلبوم‌های قبلی‌اش، با رفتاری کاملاً مشابه، میهمان سازهای تار، کمانچه و حتی بنجو شده است.

علیرضا جعفریان نویز دونوازی سنتور بم کمان مصباح قمصری پویا سرایی تلسک موسیقی ایرانی کوبه ای

برای خرید و دانلود آلبوم چنین مست به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.9
13 خرداد 1398
hamze sia2

روایت هزار ساله و پی‌رنگ پُست مدرن

نویسنده: امیر بهاری

ارائه‌ی هنرمندانه و جسورانه‌ی یک روایت کهن، از عالی‌ترین شمایل حفظ سنت‌هاست که در عین بدعت، ریشه‌های اصیل و کهنی دارد. این شکل ارائه آنقدر وام‌دار سنت است که عمیقا سندیت دارد و در عین حال از منظر زیبایی‌شناسی هم صاحب نظرگاهی امروزین است. «حمزه سیا» اثر حمزه مقدم چنین روایتی از موسیقی جنوب و به‌خصوص بوشهر است.

اگر حتی فقط روایت‌های معاصر (شنبه‌زاده، حبیب مفتاح، محسن شریفیان و ...) فرهنگ و موسیقی بوشهر را شنیده باشید، سویه‌های اصیلِ روایت‌ها به قدری برجسته و واضح بودند که فضاهای کهن و اصیل این موسیقی را به شما معرفی کرده باشند. «حمزه سیا» در قالب آن فضاهای اصیل جای می‌گیرد اما از بیرون ماحصل دهه‌ی دوم قرن بیست و یکم و است با ملزومات زیبایی شناسانه‌ی این دوران و از درون چنان به سنت‌ها تنیده است که  شما را به تاریخ بسیار دوری می‌برد. این تناقضِ زیرکانه به واسطه‌ی یک راوی آگاه به آن فرهنگ، آن موسیقی و آن سنت، در لایه‌های زیرین پنهان شده، ساختار آلبوم را هدایت می‌کند و مخاطب امروز را به این اثر گره می‌زند. مخاطبِ سخت گیری که حداقل توقع‌اش از اثر هنری، فرم و ساختاری منسجم است. آلبوم شروع، میان، اوج و پایان دارد. تقریبا به همان شکلی که آلبوم‌های موضوعی (کانسپت آلبوم، آلبوم‌های روایتگر مثل «نیمه‌ی پنهان ماه»ِ پینک فلوید) دارند و این طراحی به گونه‌ای است که در آن، لحن و فرهنگ این موسیقی از دست نمی‌رود.

اما چیزی که به این آلبوم کمی آسیب زده است نوع پالایش صوتی (میکس و مسترینگ) آن است. به دلیل سخت و ناشناخته بودن این جنس موسیقی میکس آن هم به نوعی کار تجربی بوده ولی می‌شد این تجربه را همسوتر با آن جنس موسیقی به انجام رساند.

آنچه ما از موسیقی اقوام مختلف ایرانی دیدیم اغلب یا روایات اصیل بریده بریده‌ای بودند که توسط محققان ثبت و ضبط شدند و یا تجربه‌های امروزی که با الهام و با استفاده از آن موسیقی‌ها و سازها در بستری تغییر یافته انجام شده است. «حمزه سیا» یک آلبوم با نظرگاه زیباشناسانه امروزین به روایت یک راوی اصیل است در حالی که بستر(کانتکست) موسیقی تغییر نکرده  و این دستاورد مهمی برای موسیقی امروز ماست.

برای خرید و دانلود آلبوم حمزه سیا به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 3
09 اردیبهشت 1398
soroud2

مرثیه‌ای برای یک رویا

نویسنده: کامیار صلواتی

گاه ناگزیریم به پذیرش شکست و ناممکنی حدوث یک رویا. رویای آرام گرفتن شعر نو در کنار موسیقی کلاسیک ایرانی انگار یکی از این رویاهای ناممکن است. آن چند استثنای نیمه‌موفق را هم که مثال بزنیم، می‌بینیم که آنچه باعث توفیق نسبی آن‌ها شده، تأکید بر جنبه‌های شبیه‌تر آن اشعار با شعر کلاسیک، و از سوی دیگردورتر شدن موسیقی کلاسیک ایرانی از ویژگی‌های مثالی خود بوده است.

در «سرود مرد سرگردان»، تا جایی که آواز وارد کار نمی‌شود، موسیقی آزادانه‌تر و در تناسبی بیشتر با فضای شعر شاملو جریان می‌یابد. چالش اصلی –درآمیختن خود شعر با آواز- که رخ می‌نمایاند، همه‌ی سرگردانی‌ها رخ می‌نمایانند. آواز اگر می‌خواهد «ایرانی» باشد، باید به همان ویژگی‌های رایج آواز ایرانی رجوع کند: تکنیک، نوع صداسازی، نوانس‌ها، و بالاخره تحریر، این عنصر فعلاً جداناشدنی آواز ایرانی. بنیان ریتمیک ملودی‌ها، هرچقدر زیر لایه‌ی چندصدایی و تنوع رنگ‌های صوتی نسبتاً نو و افه‌های غریب پنهان شوند، همگام با غزل و قصیده‌اند. شاید همین است که باعث می‌شود جملات آوازی به شدت به قرینه‌سازی در دل شعری متمایل شوند که از نظر ظاهری و فرمال چندان قرینه‌پرداز نیست؛ مانند تکرار «ای کاش که دست تو نوازش نبود/ پذیرش نبود/ و بخشش نبود» که باعث می‌شود حتی تعداد مصرع‌ها زوج شوند، یا بکوشند که شعر شاملو را به یک شعر کلاسیک نزدیک کنند؛ مانند وارونه کردن ترتیب یکی از شعرها و نزدیک کردن قافیه‌ها به هم و تأکید روی آن1، و درنتیجه از بین بردن تعلیق شعر اصلی با این جابه‌جایی؛ یا فرار از عدم تقارن وزنی یا قافیه‌ای با تحریرگذاری در انتهای مصرع‌هایی نا‌هم‌قافیه یا ناهم‌‌اندازه با مصرع‌ پس یا پیش‌شان، و در مقابل، اجرای مصرع‌های هم‌قافیه و کوتاه‌تر بدون تحریرگذاری؛ تا احتمالاً به نظم آشنای مصرع‌های متوالی شعر کلاسیک نزدیک‌تر شوند.

شاید باید پذیرفت که شعر نو، دست‌کم از آن‌گونه که در این اثر می‌شنویم، مشتاق هم‌آغوشی با یار وفاداری‌ست که به همان اندازه جسارت رهایی از دلبستگی‌های پیشین‌اش را داشته باشد.


1- این بند از شعر، به جای آنکه در انتها خوانده شود، در ابتدا خوانده می‌شود: میان خورشیدهای همیشه زیبایی تو لنگری‌ست/ نگاهت شکست ستمگری‌ست/ و چشمانت با من گفتند که فردا روز دیگری‌ست. 

برای خرید و دانلود آلبوم سرود مرد سرگردان به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.8
15 اسفند 1397
بالا