در پرداختن به آوازهای گمشده، بهترین دریچه بر پاشنه‌ی همین «گمشدگی» می‌چرخد. گمشدگی را استعاره‌ی گسست و شکاف می‌کنیم، در بیانِ فاصله‌گیریِ موسیقی ایرانی، این‌جا آواز، با معیارهای گذشته در خلالِ تحولاتِ اجتماعی. به عبارت دیگر، می‌پرسیم چه‌چیزها و کدام خصوصیات امروز کنار گذاشته یا فراموش شده‌اند. در صحبت از این نبودن، از افسوس و حسرت یا ذوق‌زدگی و پایکوبی می‌پرهیزیم. پرسشِ ما پرسشی است از آن چیزهایی که در آواز دیگر نمی‌خواهیم و یا دیگر توقع نداریم. بنابراین، گویی بر آنیم تا بدانیم که امروز به آواز به چه معنا و عنوانی نگاه می‌کنیم: جای خالی آن گمشده‌ها را با چه پُر کرده‌ایم و چرا این‌چنین پُر کرده‌ایم.
اولین گسست در کارکرد و جایگاهِ موسیقاییِ آوازخوان و تبدیل او به ”خواننده“ است. در گذشته‌ی موردنظر، آوازخوان مجریِ موسیقیِ غیرمتریکی بود که از طریق به‌کارگیریِ شعر و غیرِشعر، در نظامی که دستگاه نامیده می‌شود، به خلقِ بدیهه‌پردازانه‌ی موسیقی دست می‌زد. امروز نقشِ خواننده، به‌خصوص از آنجا که بیشتر به اجرای آثارِ ساخته‌شده و موزون مشغول است، از خالقِ غزل‌خوانی به سُلیستِ آوازِ اثر چرخیده است؛ چرخشی که ضمنِ امکانِ شهرت عمومی، به جایگزین‌سازیِ موسیقی با پیراموسیقی نیز راغب‌شان کرده است.
هرچه در انتهای قاجار و ابتدای پهلوی شأنِ هنریِ خواننده برحسبِ تسلطش بر فنون اجرای غزل‌خوانی و دوری و نزدیکی به معیارهای محیط‌های تخصصی کسب می‌شد، امروز با دوری و نزدیکی به ”نبضِ بازار“ مشخص می‌شود؛ برخی خوانندگانِ مسلطِ این آلبوم‌ها موسیقی‌دانِ حرفه‌ای نبودند و شایستگی‌شان صرفاً وام‌دارِ تأییدِ محافلِ تخصصی است (سی‌دی 1 آواز علی مستوفیان، سنگ‌تراشی از ری). بنابراین، خلاقیتِ خوانندگانِ امروز، عمدتاً، به تفسیرِ اجراییِ آثار محدود می‌شود؛ چیزی که در کنار ژانری (گونه‌ای) که یله‌گاهِ آهنگساز است هویتِ موسیقایی‌شان را می‌سازد.
به همین دلیل، خوانندگانِ امروزی را نمی‌توان به صِرفِ سابقه‌ی آموزشی‌شان موردِ انتظار قرار داد. برای خوانندگانِ امروز تبارِ هنری توشه‌ی کارآمدی نیست؛ آنها به زبانِ انتخاب‌هایشان با جامعه صحبت می‌کنند و شأنِ اجتماعیِ هنرمندانه‌یشان را، عمدتاً، به ماجراجویی‌های آهنگسازانی گره زده‌اند که با اثرشان مخاطب را دست‌چین می‌کنند. اگر، دیروز، صدای خوش را سنگینی کفه‌ی فضلِ موسیقاییْ شایسته‌ی مجالسِ نخبگان می‌ساخت، امروز، تفسیرِ معنای بازارْ بهره‌مندی‌اش از فضلِ موسیقایی را رغبت و جهت می‌بخشد.
برای خرید و دانلود آلبوم آوازهای گمشده به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.
