نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: حرف بی‌حروف


Harfe Bi Horoof 2

کرانه‌های آسمان و پرنده‌ی نحیف

نویسنده: حماسه توکلی

عود، همچون پرنده‌ای، با هویت چند ملیتی میان ایران، کشورهای عربی و ترکیه در سفر است. گاه بخشی از فرهنگ موسیقایی سرزمینی را با خود به دیگری می‌برد و گاه تنها در آسمان سرزمین مادری‌اش آزادانه می‌رقصد؛ و همراهی‌شدنش توسط سازهای کوبه‌ای به جهت‌‌‌یابیِ آنان که به تماشایش ایستاده‌اند کمک غیرقابل‌انکاری می‌کند. از نام قطعات ـ البته ـ می‌توان گمان کرد برای تماشای این پرنده سر به سوی آسمانِ کدام خاک باید برگردانیم. مجموعه سفرهای او و رقص‌های بداهه‌اش، هرچند با کیفیتی که جای بحث دارد،‌ ثبت و ضبط شده‌اند و در قالب آلبومی با عنوان «حرف بی حروف» انتشار یافته‌اند.

رسیدن عود به بندیر و کوزه و کاخن در تلاقی این سه نقطه‌ی جغرافیایی چندان غافلگیرکننده نیست. اکثر کارهای کمی تا حدودی متفاوتِ عود همین مسیر را پیش می‌گیرند. خالقان اثر، ظاهراً، بر آنند که از «تغییر متر» به عنوان عنصر غافلگیرکننده استفاده کنند، اما، زمانی که در تمامی قطعات مجموعه و در نقطه‌ای معین از نقشه‌ی فرمالِ قطعه این اتفاق می‌افتد، مرز باریک میان بهره‌گیری و هدردادن زیر پا گذاشته می‌شود. عبور از این مرز سبب می‌شود که گاه به‌ جای خیره شدن به رقصی با شکوه شاهد گیر افتادن پرنده‌ی داستان‌مان میان گردبادی از تکرارها شویم. این‌چنین، فرصتی که می‌توانست به‌کارگیریِ ظرفیت موجود در ترکیب فرهنگ موسیقایی این سه سرزمین و بداعت در استفاده‌ از الگوهای ریتمیک و فرم‌های موسیقایی فراهم آورد از دست می‌رود. البته، در این حقیقت که الگوهای ریتمیک و ملودیکِ به‌کارگرفته‌شده در اثر ریشه در سه مختصات جغرافیایی ذکر شده دارند تردیدی نیست، اما عمق تاثیری که روی مخاطب گذاشته می‌شود به میزان بهره‌وری از زبان غنی موسیقی، که اینجا زبان مشترک میان این سه کشور در نظر گرفته شده، وابسته است. با توجه به کندوکاوی چنین سطحی در زبانی با این قدمت، و قدری که این پرنده‌ی فرضی از آن تغذیه کرده، به دور از تصور نیست که او تنها در آسمانِ خاستگاهِ خالقانِ مجموعه‌ قابل‌مشاهده باشد و توانی برای رساندن آن‌ها به هدفی که در توضیحات دفترچه از آن سخن گفته‌اند برایش نماند

برای خرید و دانلود آلبوم حرف بی‌حروف به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 0
23 شهریور 1400
Harfe Bi Horoof 1

شرقِ ناکجا

نویسنده: کامیار صلواتی

از تولید نه‌چندان باکیفیت «حرف بی‌حروف»، مختصات صوتی و مَستِرِ گاه گوش‌آزارِ آن (که به‌ویژه خود را در رژیسترهای زیرترِ عود نشان می‌دهد)، ترجمه‌های پراِشکال و مبهمِ دفترچه (مثلاً تفاوتِ نام انگلیسیِ آلبومِ در روی جلد و متن دفترچه) و اطلاعات ناقصِ دفترچه که بگذریم، به نکته‌ای مهم می‌رسیم که «حرف بی‌حروف» خواسته‌ناخواسته به آن اشاره‌ای کرده: مخاطب‌شناسی.

پدیدآورندگان آلبوم، تینا لاجوردیان و ذکریا یوسفی، آن را نماینده‌ای از «موسیقی شرق» می‌دانند و تلویحاً از امتزاجِ موسیقی دستگاهی با موسیقی عرب و ترک در این کار می‌گویند، به این انگیزه که «برای شنوندگان غیرایرانی ناآشنا نباشد». از دوگانه‌ی منسوخ هنر شرقی‌ـ غربی که بگذریم، پای سوالات دیگری را باید به میان کشاند: قاعدتاً مخاطب اصلی این اثر، از آن‌جایی که هدف معرفی «موسیقی شرقی» است، باید غربی‌ها باشند، اما با شنیدن خودِ آلبوم، و باز به‌میانجیِ توضیحات دفترچه، درست متوجه نمی‌شویم که چگونه این اثر قرار است به گوش غربیان «ناآشنا» نباشد؟ آیا استفاده نکردن از پیش‌درآمد و تصنیف و کلام یا مثلاً استفاده از ادوار عربی‌ـ ترکی‌ـ ایرانی و مقام‌های عربی‌ـ ترکی در یکی دوقطعه باعث می‌شود کار به گوش غربیان «ناآشنا» نیاید؟

افزون بر این‌ها، در خودِ آلبوم، چه می‌شنویم که قرار است چیزی نو برای مخاطب ایرانی و مخاطب غربی ارائه کند؟ مجموعه‌ای از ملودی‌هایی بی‌جان و مملو از تکرار و «بازی‌»، که روی ریتمی پرتحرک و گاه پیچیده سوار می‌شوند و از آن بسیار تأثیر می‌گیرند: تکرار جمله‌ای پرتحریک در سکانس‌های مختلف، که دقیقاً بر روی ریتم منطبق و سوار شده است. نمونه‌ی تمام‌و‌کمالِ آن قطعه‌های ”پیدایش“ یا ”گفت‌و‌گو“ هستند: افراط در تکرارِ پایه‌ای ریتمیک و سرسپرده به کوبه‌ای توسط عود، جمله‌های بریده‌ای که گاه‌گاه روی آن پایه می‌آیند، و هرازچندگاهی ورود یک پاساژ و دوباره بازگشت به همان روندِ پیشین. عود خود را به دست کوبه‌ای سپرده است، بی‌موجودیت و عاملیتی مستقل.

گذشته از این‌ها، اگر هدف ارائه‌ی کار به مخاطبانی غربی بوده، سازوکارهای تولید و عرضه‌ی آن آیا واقعاً به‌نحوی طراحی شده که در بازارهای خارجی ارائه شود؟ نه توضیحات ناکامل و مبهم پدیدآورندگان درباره‌ی موسیقی دستگاهی و «موسیقی شرقی» کمکی به این هدف می‌کند، نه مختصات تولید و عرضه‌ی آن.

برای خرید و دانلود آلبوم حرف بی‌حروف به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز نویسنده: 1
30 مرداد 1400
بالا