نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: حسین بهروزی‌نیا


Faslo Vasl 1

حیاتِ اصفهان

نویسنده: سعید یعقوبیان

تعیین دقیق فواصل، نامیدن‌ و نوشتن‌شان و در نهایت اجرایشان، هنوز از چالش‌های بسیاری از عاملین و عالمان موسیقی کلاسیک ایرانی است. ردیف‌های منتشر شده و آوانویسی قطعات ضربی و غیرضربی در اغلب موارد به لحاظ فواصل با آنچه فهمیده و اجرا می‌شود یکی نیستند و از این میان بیات ‌اصفهان از پراختلاف‌ترین مقام‌هاست. تقریباً در تمامیِ نوشته‌های منتشر شده نغمه‌ی ماقبلِ شاهد –که محسوس نامیده‌اندش و می‌نامیم- نیم‌پرده‌ای نوشته شده است (مثلا در اصفهانِ ردیف میرزاعبدالله که بر مبنایِ نغمه‌ی سل است، دیِز) اما در اجراها بر هیچ فاصله‌ی دقیقی اتفاق نظر و عمل نیست. این اختلاف با آمیزش آموزه‌های موسیقی کلاسیک غربی با ایرانی تا به جایی رسید که اصفهان به تلویح به قبل و بعد از آن تقسیم شد: اصفهان جدید و قدیم. اگر تکلیفِ گرانیگاهِ اصفهان جدید به واسطه‌ی نیم پرده‌ی روشنِ مینوری‌اش مشخص شده باشد، مجنبِ قدیم از قِبَلِ سستی‌ها و کوتاهی‌ها هنوز بلاتکلیف و نادقیق است (به ویژه اگر به هر نوع هارمونیزه کردن موسیقی ایرانی بیاندیشیم).

این پادرهوایی به ویژه آنجا رو می‌نماید و پیچیده‌تر می‌شود که عاملِ سیرِ مقام را نیز –که متعاقباً و تحت تأثیرِ محسوسِ جدید سردرگم شده- وارد معادله کنیم؛ با تغییراتِ سیر که عموماً در منطقه‌ی صوتیِ بعد از شاهد -مثلاً با به کار بردنِ فاصله‌ی ششم کوچک- رخ داده‌اند، امروزه چند نوع بیات اصفهان را می‌توان تشخیص داد:
سیر قدیم با اصفهان قدیم (مثالش ردیف‌نواخته‌های سعید هرمزی)
سیرِ قدیم با اصفهان جدید (آنچه از ردیف‌نوشت‌ها برمی‌آید، مانند دورینگ و طلایی و نیز در تنظیم قطعات کلاسیک ایرانی برای سازهای غربی)
سیر جدید با محسوسِ نیم‌پرده‌ای اصفهان جدید (عموماً در آثار ارکسترال و نیز در دهه‌های اخیر در برداشت‌های برخی از نوازندگان جوان از اصفهان)
سیر جدید با محسوسِ اصفهان قدیم (آنچه که بیش و پیش از همه یادگار و محصول موسیقی رادیوست و تار فرهنگ شریف را به یادمان می‌آورد)
و در نهایت یک سیرِ دورگه با نغمه‌ی پیش از شاهدِ سیال که دیگر حتی فونکسیونی در آواز اصفهان ندارد. یا به عبارت دیگر نقش آن نیز دستخوش تغییر شده است؛ چیزی میانه و بازنشسته. آلبوم «فصل و وصل» نمونه‌ی چنین اصفهانی است که محسوس در آن دیگر، عامل هویت‌بخشِ چندان مهمی در اصفهان نیست. این موضوع علاوه بر اهمیت تعیین و تعریف فواصل دقیق موسیقی ایرانی، یادآور اهمیت وارد کردن مفهوم سیر در آموزش موسیقی ایرانی نیز هست.

برای خرید و دانلود آلبوم فصل و وصل به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.5
16 مهر 1398
Seh Navazi Dar Aramesh 2

کلیشه‌نوازی در آرامش

نویسنده: علیرضا جعفریان

سه‌نوازی در آرامش اثری کلیشه‌ای ست.

کلیشه در مورد هنر معمولاً معنای تحقیرآمیزی دارد. اما شاید موضوع برای هنرهایی که کاربرد مشخص دارند کمی متفاوت باشد. به عنوان مثال استفاده از کلیشه‌ها در ساخت موسیقی فیلم بیش از هر نوع موسیقی دیگری مناقشه‌برانگیز است؛ احتمالاً به این دلیل که موسیقی فیلم، به طور مشخص، کاربردی جدای از خودِ موسیقی دارد. یادم می‌آید محمدجمال سماواتی، منتقد برجسته‌ی موسیقی در دهه‌ی شصت، در یکی از سخنرانی‌های اخیرش (که زمان و مکانش در خاطرم نیست)، به شدت از کلیشه‌ای بودنِ موسیقی‌های فیلم در ایران گلایه می‌کرد. او معتقد بود موسیقی فیلم‌های ایرانی بی‌هویت‌اند، صرفاً نمونه‌های ضعیف‌تری از موسیقی‌های غربی‌ هستند و رنگ و بویی از موسیقی ایرانی در آن‌ها دیده نمی‌شود. به این معنا که موسیقی‌ها در فیلم‌های ایرانی مقلد کورکورانه‌ی کلیشه‌های موسیقی فیلم در غرب هستند. سماواتی در سخنرانی‌اش از کارگردان فقید ژاپنی، آکیرا کروساوا، مثال آورد که در فیلم‌هایش از موسیقی ژاپنی استفاده می‌کند. اما جالب است که کروساوا دقیقاً مثالی‌ست در نقطه‌ی مقابل آنچه سماواتی انتظار دارد: او، کاملاً مطابق کلیشه‌ها، در فیلم‌هایی که در فضای تاریخیِ ژاپن اتفاق می‌افتند، مثل «یوجیمبو» یا «سریر خون»، موسیقی ژاپنی را ترجیح داده است اما در فیلم‌هایی که در فضای معاصر اتفاق می‌افتند، مثل «دِرسو اوزالا» یا اپیزودهایی از «رویاها»، از همان کلیشه‌های غربی برای موسیقی استفاده کرده است. سؤال این است: در موسیقی فیلم باید از کلیشه‌ها، نوستالژی‌ها و آنچه در ذهن مخاطب کاربردی نمادین دارد استفاده کرد، یا باید در پیِ نشان‌دادنِ هویت موسیقایی بود؟ و در ابعادی بزرگ‌تر: هنر کاربردی باید کاربردی باشد یا هنری؟

سه‌نوازی در آرامش کاربردی‌بودن را انتخاب کرده است: تقریباً همه‌چیز همانطوری‌ست که از یک موسیقی با کاربرد مراقبه، یا کاربردهای مشابه‌، انتظار می‌رود: قطعاتی کند و ساکن، با رنگ و بویی از موسیقی مذهبی غربی، موسیقی هندی، موسیقی نیوایج و حتی موسیقی‌های پنتاتونیک. شاید تصور شود استفاده از سازها و فضاهای مدال ایرانی برای خلق موسیقی مراقبه‌ای نوعی نوآوری و دوری از کلیشه است، اما اتفاقاً یکی از کلیشه‌های مرسوم موسیقی‌های مراقبه‌ای، دقیقاً همین استفاده از ساز‌ها و موسیقی‌های نقاط مختلف دنیاست.

سه نوازی در آرامش نوفه علیرضا جعفریان حسین بهروزی نیا داود ورزیده جاوید افسری راد

برای خرید و دانلود آلبوم سه‌نوازی در آرامش به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

19 آبان 1397
Seh Navazi Dar Aramesh 1

برای آرامش

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

موضوع اصلی «سه‌نوازی در آرامش» گمشده‌ی بسیاری از مردم در این روزهاست؛ آرامش، نیاز اجتماعی و فردی انسان مدرن که همه‌ی گونه‌های دست‌یابی به آن سخت مد روز است. همه‌ی آنچه در دفترچه‌ی سی‌دی به توضیح فن و روش اختصاص داده‌اند (مانند «آرام‌نوازی سازهای سنتی»، «مخاطب را درگیر شیوه‌ی اجرای خود نکردن»، «در اولویت نبودن فضای مدال برای شنونده»، «ورود و خروج سازها بدون تداخل و مزاحمت در دینامیک کل قطعه») نیز تنها در خدمت محقق کردن همین اکسیر نایاب دنیای معاصر است. یعنی چنان که مولف می‌گوید: «آلبوم قدرت تمرکز را در مسیر کوچک‌انگاری مشکلات از خلال تلالو اصوات خویش می‌جوید». با این پیش‌زمینه شنونده انتظار شنیدن نوعی موسیقی مراقبه‌ای در سر می‌پرورد و انتظارش نیز تا حدی از طریق شنیدن قطعاتی بسیار ساکن، کند و سنگین برآورده می‌شود.

آلبوم اما یکی دو تضاد نظری مهم را نیز همراه خود به سطح می‌آورد. نخست رابطه‌ی میان آرامشی که آفرینندگان (احتمالا) به هنگام آفرینش تجربه کرده‌اند با آرامشی که امیدواریم در شنوندگان پدید آید. نام آلبوم بیشتر بر اولی دلالت دارد در حالی که هدفش بر دومی. و می‌دانیم که این دو پیوندی قهری و حتمی با یکدیگر ندارند. این بی‌پیوندی مساله‌ای تامل برانگیز است که اندیشه را بر سر دوراهی کاملا موکول کردن همه چیز به محقق شدن هدف (آرامش یافتن شنونده) یا رفتن به جستجوی زیبایی فارغ از این هدف در متن هر قطعه به دام می‌اندازد.

چنانچه کانون توجه تنها جلب تمرکز روانشناختی مخاطب و آرامش دادن به او باشد (عملی نزدیک به موسیقی‌درمانی) دیگر نیازی به شرح فنی و دلمشغولی‌های موسیقایی فرمی نیست. تنها کافی است خواست ما محقق شود. دوراهی را پدیدآورندگان هم در ناخودآگاهشان حس کرده‌اند؛ همان‌گاه که دست به نظری کردن راه و روش‌شان برای دست‌یابی به موسیقی‌ای آرامش بخش زده‌اند، همان‌گاه که از «آهنگسازی» و «قطعه» سخن گفته‌اند چنان که در موقعیت موسیقایی محض سخن می‌گوییم، و نیز همان‌گاه که میان تاریخچه‌ی کارهای پیشین (مخصوصا جاوید افسری راد که رویکرد گذشته‌اش به سنتور، نزدیک شدن به سازهای کوبی بود و شور و تحرک و ضرب) و سکون و سکوت امروزی معلق می‌مانند و ماده‌ی صوتی میانه خلق می‌کنند.

آروین صداقت کیش داوود ورزیده حسین بهروزی نیا سه نوازی در آرامش جاوید افسری راد کلاسیک ایرانی

برای خرید و دانلود آلبوم سه‌نوازی در آرامش به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.9
04 مهر 1397
بالا