نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: خوشه‌چین بوستان عشق


Khooshe Chine Boostane Eshgh 2

یک آنتولوژی شخصی

نویسنده: کامیار صلواتی

«خوشه‌چین...»بیش از این که یک «ادای دین» باشد، یک خودشناسی موسیقایی است. در اثر هنری‌ای که امروز خلق می‌شود و نمی‌خواهد نگاهی صریح به تاریخ داشته باشد، این تاریخ است که در هنرمند یا اثر هنری انعکاس می‌یابد؛ اما در بازنوازی، بازسازی، یا اصلاً خودِ تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نویسی، این مؤلف است که در امر تاریخی بازتابانیده می‌شود. «خوشه‌چین بوستان عشق» از گروه دوم است: اثری که خواسته یا ناخواسته، نشان می‌دهد که شخصیت تارنوازانه‌ی نوازنده‌ای امروزی از چه سرچشمه‌هایی آمده و چگونه می‌شود عوامل شکل‌دهنده‌اش را بازشناسی و تحلیل و تجزیه کرد. از این رو، هرچند فهرست قطعه‌های آلبوم به ما می‌گویند که با اثری سروکار داریم که، مُدام و فروتنانه، بر نام و نشان استادان بزرگ تاریخ معاصر تار تأکید می‌کند، ما تنها و تنها با خودِ مازیار شاهی رودررو شده‌ایم؛ با علایقش، زمینه‌های موسیقایی‌اش، و آنچه که او را مازیار شاهی کرده است. از این جهت، از یک نظرگاه، این آلبوم اتفاقاً رویارویی فاش‌کننده‌تر و بی‌واسطه‌تری با درون نوازنده دارد تا آثاری که یکسره ساخته‌‌ی خود او هستند.

نشانه‌های درون-مؤلف‌شناسانه‌ی این آنتولوژیِ معنادار، دست‌کم در سه سطح در آلبوم منعکس شده: سطح اول، چگونگی انتخاب قطعه‌هاست. اینکه فرهنگ شریف و لطفی دو قطعه دارند و بیگجه‌خانی هم هست، اما –مثلاً- نشانی از زرین‌پنجه و طلایی و معروفی و مجد نیست به ما چیزی درباره‌ی نوازنده می‌گوید. در سطح دوم، قرائت شاهی از این آثار گاه بسیار معنادار می‌شود. در بازنوازی «دخترک ژولیده»، مؤلف بسیار وفادارانه عمل می‌کند و نشان می‌دهد که می‌خواهد به اصل رجوع کند؛ آن‌قدر وفادارانه که می‌نویسد: «[...] اگر کسی اجرای استاد وزیری را نشنیده باشد، ممکن است اجرای دخترک ژولیده در این آلبوم به نظرش نامأنوس بیاید»؛ اما همو در مواجهه با شریف یا بیگجه‌خانی رویکردی آزادانه‌‌تر و «مفسرانه»تر در پیش می‌گیرد. و بالاخره در سطح سوم، قطعات ابتدایی و انتهایی آلبوم قرار دارند؛ هر دو ساخته‌ی خود مازیار شاهی. نوعی مقدمه و نتیجه‌گیری برای آن برون‌ریزی سبک‌شناسانه: اوّلی را اگر بخواهیم نزدیک به یکی از استادان گردآمده در این مجموعه بدانیم، باید «علیزاده‌ای»اش بشماریم و آخری را «وزیری»وار نواختنی مؤکد و پررنگ بدانیم.

«خوشه‌چین...»کلاژی از نام و یاد استادان تاریخ تار است که در کنار هم، پرتره‌ی مازیار شاهی را ترسیم می‌کند.   

برای خرید و دانلود آلبوم خوشه‌چین بوستان عشق به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز نویسنده: 2.5
21 تیر 1399
Khooshe Chine Boostane Eshgh 1

چیست این اثر موسیقایی؟(۱)

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

آیا شیوه‌ی نواختن یک اثر موسیقی بخشی از هستی آن است؟ آیا ”ضربی چهارگاه“ـِ جلیل شهناز تنها آنگاه ”ضربی چهارگاه“است که همچون جلیل شهناز بنوازیمش؟ افزون بر ادای دِین و دلبستگی به آثار چند استادِ چیره‌دست، خواسته یا ناخواسته، کار پدیدآورندگانِ آلبوم خوشه‌چین بوستان عشق معطوف به این پرسش‌ها است. چنان که از نتیجه‌ی کار برمی‌آید، از دید مازیار شاهی و گوهرناز مسائلی، دست‌کم بخشی از هستیِ هر قطعه‌ی موسیقی کلاسیک ایرانی را چگونه نواختنش (به معنای آن‌گونه که زاد) می‌سازد. آنها این موضوع را در شرح‌های کوتاه دفترچه‌ی آلبوم نیز تلویحاً اعلام کرده‌اند. اگر جز این بود، توصیف آثارِ اجراشده «با نگاه به شیوه‌ی کلی نوازندگی استادی [...] که آهنگ را اجرا کرده‌اند» یا «یادآورِ بیشترین همنوازی‌ها با آن شیوه»۲ و تلاش عملی برای تحققِ آن توصیف‌ها کارکردی نمی‌یافت. عوامل ظریفِ دیگری، همچون اشاره به اجرا با یک تار و یک مضراب، تنها در خدمت پررنگ‌تر کردنِ همان پرسش و پاسخ کلیدی است، تا تغییرات شیوش و صداداری را، که پیش از همه در آن «شیوه‌نوازی‌ها» به چشم می‌آید، از گزندِ منسوب شدن به تعویض ساز و مضراب مصون بدارند. حتا چیدمان قطعات، گذاشتنِ نُه قطعه‌ی شناخته‌شده در پرانتزی از دو قطعه‌ی خودِ شاهی نیز چنین کارکردی می‌یابد -گرچه آنها نیز بری از تأثر نیستند- و از راه قیاس نقشِ کیفیتِ تعین را در هویت اثر برجسته می‌کند.

بااین‌حال، آفرینندگان -از اندیشه‌ی درافتادن به دامن بازسازی مکانیکی، که حتا نزد متعصب‌ترین گرایش‌ها هم ظاهراً ناپسند است- درجه‌ای از آزادی‌ نیز برای هویت آثار قائل شده‌اند. از یک سو، در هر اثر جای اندکی برای تعیین حالاتِ لحن و بیان (عمده در ظرایف عبارت‌بندی) در نظر گرفته‌اند و، از سوی دیگر، متناسب با وزنی که شیوه‌ی هر استاد در هستیِ اثرش داشته است (برای مثال وابستگیِ آثار فرهنگ شریف به شیوه‌ی اجرایش را  با آنِ وزیری بسنجید) بیان خودشان را به صحنه راه داده‌اند و به اصطلاح میزان گشودگیِ هر قطعه به تفسیر را سزاوارِ نظر گرفته‌اند.

 


۱- عنوان وامی است از مقاله‌ی «?What a Musical work is»ِ جرالد لوینسون.
۲- نقل‌ها به ترتیب از شرح شاهی و مسائلی در دفترچه.

برای خرید و دانلود آلبوم خوشه‌چین بوستان عشق به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 0
13 خرداد 1399
بالا