نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: درویش‌رضا منظمی


Be Yade Doost 1

بعد از واقعه

نویسنده: کارگاه مرورنویسی نویز

بازنگریِ همه‌جانبه‌ی پروژه‌ی «گلها» ضروری است. این برجسته‌‌ترین برداشتی است که «به‌یادِ دوست»ـِ درویش‌رضا منظمی در ذهن باقی می‌گذارد؛ نه صرفاً از آن جهت که اثر یک تکنوازیِ ویلُن است که سعی دارد بی کم‌وکاست خاطره‌ی موسیقاییِ پرویز یاحقی، تکنوازِ برجسته‌ی «گلها»، را یادآوری کند، بلکه بیشتر از آن بابت که نشانه‌ی خصیصه‌ای است که در دیگر کوشش‌های ظاهراً «بی کم‌وکاستِ» یادآورِ «گلها» نیز قابل‌مشاهده است: پوکی.

منظمی، که همان‌قدر در کمانچه‌نوازی نزد عموم ناشناخته است که در ویلُن‌نوازی، موسیقی‌دان کهنه‌کاری است، با سابقه‌ی همکاری در گروه شیدا و دانشگاه تهران، و اگر قرار باشد ویلُن‌نوازیِ گلها تداعی شود، بی‌شک، او از شایسته‌ترین‌هاست. با این همه «به‌یادِ دوست» نیز «پوک» جلوه می‌کند. این در حالی است که منظمی را باید، پیش از هر چیز، یک «ویلن‌نواز» دانست که عاشقانه موسیقیِ «گلها» را، هرچند در خلوت، دنبال کرده است. مشکل کجاست؟

استفاده از «پوکی» اشاره است به داشتن و آوردنِ پوسته و رویه‌ی چیزی، بی آن‌که مغز و هسته‌ی حیثیت‌بخشِ آن همراهش باشد. تلاش‌های یادآورِ «گلها» پوک هستند، نه چون اغلب ناشیانه و مقلدانه‌اند (که نوازندگیِ منظمی نشانی از ناشی‌گری ندارد)، بلکه از این جهت که در هیچ‌کدام نشانی از خاستگاهِ اصلیِ «آن‌گونه» شدنِ گلها نیست: بستر و موقعیتِ اجتماعی. موسیقی شکلِ عینیِ خود را از بستر اجتماعیِ مولدش می‌گیرد و مقلدان «گلها» در ساخت یا بازیافتِ چنین موقعیت و بستری است که ناتوانند. آنها میزانِ تعامل خودشان با علائقِ خلوت‌نشینانه‌ی‌شان را معیارِ تعامل جامعه با آن علائق می‌گیرند و، بنابراین، برنخاسته زمین می‌خورند. جامعه مدت‌هاست به راه دیگری رفته است. در این مساوی گرفتنِ خلوت‌نشینی با کنش و واکنشِ جامعوی، که گلهابازان در آن تنها نیستند، پیش از هر چیز «پروژه‌ی گلها» به سبْکِ یکی‌دو نوازنده یا آهنگساز کاسته می‌شود و، در نتیجه، از آن تعامل غنیِ جامعوی، که از تأمین اقتصادیِ برنامه‌ریزی‌شده و آموزش در هنرستان موسیقی تا جذب آزادِ نوازندگانِ باقریحه و آهنگسازی و رهبری ارکستر و تعاملِ زنده با لایه‌ی خاصی از اهالی ادبیات را شامل می‌شد، تنها یک سایه باقی می‌ماند: صدای محوِ یک تمبک در دوردست، پژواکِ اغراق‌شده‌ی صدابردارانه، گستره‌ی وسیعِ شدت‌وری که صَرفِ عبارت‌هایی اغلب‌لگاتو شده و، به‌ویژه، ضربیِ سنگین یا نیمه سنگینی که با فراغتِ‌بال گردِ یکی‌دو ایده می‌چرخد.

برای خرید و دانلود آلبوم به یاد دوست به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز نویسنده: 2.5
10 اسفند 1399
Royaye Kaman 1

در میانه بودن یا دو رگگی؟

نویسنده: کامیار صلواتی

رویای کمان نشان‌گر چگونگی به هم آمیزی شاخصه‌های سبکی کمانچه‌نوازی درویش‌رضا منظمی است. در این اثر، دو منظمی داریم، دو منظمی که هر یک نمایانگر روزگاری و سبکی هستند؛ یکی سبک رادیویی، و به طور خاص ویلن‌نوازی به شیوه‌ی یاحقی –استاد منظمی- و هم‌نسلانش؛ و دیگری به سبک جنبش احیاگرانه‌ی دهه‌‌های پنجاه و شصت که همچنان بقایایش به گوش می‌رسد. این دو منظمی، گاه نسبت به هم بی‌تفاوتند، گاه به یکدیگر نظری دارند، گاه با هم می‌آمیزند، و گاه، هرچند در کنار هم حضور دارند، حضور یکدیگر را نادیده می‌گیرند. در هم‌آمیختگی میانه‌دارانه‌ی منظمی کجاست و دورگگی کمانچه‌نوازی‌اش کجا؟

گاهی این دو وجه و این دو سبک همراه با یکدیگر شنیده می‌شوند. آرتیکولاسیون‌ها، تغییرات آگوگیک، تکنیک‌های اجرایی (مثلاً تأکید بر نت‌های خارج از اشل، یا گلیساندوهای اغراق‌ شده) و نحوه‌ی توالی صداها و سکوت‌ها بیشتر طعم و بوی یاحقی دارند؛ به‌خصوص در بخش‌های آوازی اثر. ناگهان اما از این طعم و رنگ و بوی دهه‌ی چهلی، یک ضربی با معیارها و ارزش‌های رایج در موسیقی ردیفی (یعنی نوعی از موسیقی که مرجعش ردیف‌های قاجاری است) سربرمی‌آورد. این نقش‌ها گاهی برعکس هم می‌شوند، یعنی ضربی‌ها –مثل شیار «بیات زند»- گلهایی‌اند و آزادتر، اما آوازی‌ها ردیفی‌تر، وفادارتر به جملات و موتیف‌های منظم و بسط‌یابنده‌ی ردیف، و آشناتر به آنچه در دهه‌ی پنجاه به بعد شیوع پیدا می‌کند؛ مانند آنچه در شیار «شوشتری» می‌شنویم. شخصیت تنبک هم که گاهی آگاهانه بر این تفاوت شخصیت‌ها تأکید می‌کند، این دو وجه را پررنگ‌تر می‌کند. گاهی هم این دو ممزوج می‌شوند و حاصل صدایی است که در بعضی لحظات به سنتزی می‌انجامد؛ مثلاً، نوع صدادهی ساز و بعضی تکنیک‌های اجرایی‌اش به موسیقی دوران رادیو نزدیک است و ساختار جمله‌های آوازی‌اش به جملات ردیف شبیه.

علاوه بر این‌ها، خود سازماندهی و چینش برنامه‌ها هم حاصل این امتزاج است؛ مثلاً در شیار اول، «سه‌گاه»، آغازینْ قطعه چهارمضرابی ردیفی است، و انتهای آن یادآور یک «پیش‌درآمد» به همان سیاق؛ یعنی پیش‌درآمدی که در «پَس» می‌آید! در حقیقت، این پیش‌درآمد و چهارمضراب، اگرچه خود به شیوه‌ی پسارادیویی هستند؛ اما چینش کلی برنامه، تقیدی به چینش قطعات در برنامه‌های رایج این سال‌ها ندارد.

نویز کامیار صلواتی رویای کمان کلاسیک ایرانی کمانچه درویش رضا منظمی

برای خرید و دانلود آلبوم رویای کمان به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2.2
23 دی 1397
بالا