نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: رامبرانت تریو


Hamsano Ham Sokoot 2

چنگ زدن به آب

نویسنده: کامیار صلواتی

زایایی و سرشاریِ روزگار که از کف برود، کوششی پوچ و عبث شکل می‌گیرد برای به‌ چنگ آوردنِ سرشاری و زایایی گذشته‌های خوش؛ کوششی به بیهودگیِ در مشت نگه‌داشتنِ جرعه‌ای آب. این اتفاق، مثلاً، به عیان‌ترین صورت، برای دست‌اندرکاران موسیقی پاپِ موسوم به «لُس‌آنجلسی» رخ داده؛ آن‌هایی که سال‌هاست می‌خوانند، به هر بهانه‌ای آثارِ روزگارانِ خوشِ خود را باز تنظیم می‌کنند، در کلامِ ترانه‌های جدیدشان به آن‌ها اشاره و دائماً از آن‌ها یاد می‌کنند. این همان کوشش بیهوده است، همان تقلای چنگ انداختن به آب و البته وجهی از وجوه پیچیده‌ی «نوستالژی». اگر مرکز ثقل و نقطه‌ی بازگشتِ امنِ موسیقی پاپ ایرانی دهه‌ی پنجاه است، برای موسیقی کلاسیک ایرانی، این مرکز ثقل امن آثار دهه‌ی شصت یا هفتاد است. «همسان و هم‌سکوت» هم در جای خود کوششی دیگر است برای چنگ انداختن به آن نقطه‌ی امن از سوی موسیقی‌دانی که چند سال است چیزی نیافریده که به گَرد پای «ترکمن»، «راز نو» یا «نی‌نوا»یش برسد و جنبش و جوششی در جامعه‌ی موسیقی برانگیزاند.

«همسان و هم‌سکوت»، کارِ آخر حسین علیزاده که با همراهی تریوی رامبرانت منتشر شده، مجموعه‌ای است از چند قطعه برای شورانگیز، فورته‌پیانو، ویولونه و سازهای کوبه‌ای. درست معلوم نیست که چرا مثلاً به‌ جای ویلنسل از ویولونه استفاده شده یا به جای پیانو از پیانوفورته؛ هرچند که شاید درباره‌ی فورته‌پیانو بتوان چنین احتمال داد که صدای تیزترِ آن (به‌خصوص در بعضی رژیسترهایش) نزدیکی بیشتری با سنتور دارد. باری، از معدود نکات جالب آلبوم ترکیب رنگی این سازها با شورانگیز است؛ اما نکته اینجاست که نوازندگانِ این سازها اگر هیچ ننوازند هم، در تک‌نوازی‌های علیزاده به‌زحمت تفاوتی ایجاد خواهد شد. می‌شود به‌راحتی صدای سازهای ملودیکِ کار، به‌جز شورانگیز، را حذف کرد و تقریباً همان «سرمستِ» پیشین را شنید و همان «سماعِ» پیشین و همان «ترکمنِ» پیشین را (گیریم گاه با کیفیت اجرایی پایین‌تری)؛ یا می‌توان به‌سادگی صدای شورانگیز را حذف کرد و راحت و آسوده و بی‌دغدغه‌ی «امتزاج»، تفسیر بدیع‌ترِ تریو را از از نوا و ابوعطا پذیرفت. بداهه‌نوازی‌های علیزاده در این کار هم کمابیش همین‌طور است. نشانی از تأثیرپذیری، امتزاج یا نوعی راهبرد و فکر آهنگسازانه برای معنی‌دارکردنِ همراهی دیگرسازها با شورانگیز شنیده نمی‌شود. این فقط به جمله‌پردازی‌ها یا نحوه‌ی بسط موتیف‌های بداهه‌ی علیزاده (که مانند بسیاری از بداهه‌های چند سال اخیرش متشکل است از جمله‌هایی متکی بر چند موتیف بریده‌ی کوتاه و ساده) محدود نمی‌شود؛ بلکه از نظر مدال هم چیزی متفاوت با همان نوانوازی‌ها و ابوعطانوازی‌های پیشین او نمی‌شنویم.

فارغ از همه‌ی این‌ها، «همسان و هم‌سکوت» نشانه‌ی همان چنگ زدن به دستاوردهای پیشین هم هست: بازگشت مکرر استاد به ترکمن و دیگر قطعات پیشینش، بی‌آن‌که تفسیری به‌واقع نو از آن‌ها ارائه کند. فراموش نکنیم: زایایی و جوشش و سرشاری از دل رجعت منفعلانه به گذشته به دست نمی‌آید. باید مطلقاً معاصر بود.

برای خرید و دانلود آلبوم هم‌سان و هم‌سکوت به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز نویسنده: 2
16 خرداد 1400
NOS2.New Covers.990222 19

تک‌سوارِ دشتِ امید

نویسنده: سینا صنایعی

«هم‌سان و هم‌سکوت» نام جدید‌ترین همکاری حسین علیزاده و رامبرانت تریو است؛ همکاری‌ای مسبوق به سابقه، با تریویی محبوبْ نزد نوپردازان موسیقی کلاسیک ایرانی. این اثر شامل نُه تِرک در فضای مُدالِ محبوب علیزاده (دستگاه نوا) است که دو قطعه را از فضایی قرینِ نوا یعنی ابوعطا وام گرفته است: «سماع» و «سرمست» که سال‌ها پیش در «باده‌تویی» با تنظیمی برای ارکستر ایرانی شنیده‌ایم.

«هم‌سان و هم‌سکوت»، در تمامی لایه‌هایش، از زیربنا تا روبنا، «هم‌نشینی» سنّت و مدرنیته است. هم‌نشینی‌ای که روی دیگر تقابلِ این دو در ادبیاتِ موسیقی‌شناسی کلاسیک ایران است. در یک سو، علیزاده است، برآمده از سنّتی‌ترین فضاهای موسیقایی نزد برجسته‌ترین اساتید و، در سوی دیگر، تریویی که با سازهایی کم‌وبیش فراموش‌شده ریشه در موسیقیِ جَز دارد. علیزاده، که از ابتدای مسیر موسیقایی‌اش بِرَند خود را ساخته، با سازی به این محفل آمده که ابداع  و در خدمت بیان موسیقایی خودش است. ترکیب حاضر، که حتی مجلسی بودن خود را وام‌دار کلاسیک‌ترین فرم‌های اجرایی موسیقی ایران است، نوعی سفر در زمان و مکان است؛ عطر هنر موسیقاییِ سه قاره که در فضا ترکیب شده و یکی می‌شود.۱

«هم‌سان و هم‌سکوت» اگر نگوییم بهترین، یکی از بهترین کارگرفت‌ها از رامبرانت تریو است.  علیزاده در این اثر، متفاوت از همکاری‌های پیشین تریو با نوازندگان ایرانی که بیشتر نقش فضاسازی و همراهی را بر دوش می‌کشیدند، بار ملودیک و مُدالی پررنگ و در خدمت دستگاه به آن‌ها سپرده‌است. اوج این نقش در تِرَک «رامبراندی‌نژاد» است که هوشمندانه، طنازانه۲ و پیروِ نامگذاری‌های آشنایی چون «محمدصادق‌خانی» نام نهاده شده است و در آن نوا به روایت رامبرانت‌ تریو را شنوا هستیم. حتی در تنظیم قطعات "سماع" و"سرمست" اجرای جملات مهمی از اثر به پیانوفورته و ویولُنه سپرده‌ شده است. علیزاده، در تِرَک آخر، به رسم اغلب اجراهایش، نسخه‌ی به روز و حال‌حاضرِ «ترکمن» را ارائه کرده است؛ قطعه‌ای که اجرای هرباره‌اش یادآورِ ‌سواری ا‌ست که بر دشت سنّت امیدوارانه یکّه‌تاز است.

ماحصل هم‌نشینی علیزاده و رامبرانت تریو، در «هم‌سان و هم‌سکوت»، حتی نزد سنّتی‌ترین گوش‌های موسیقایی، همچنان نوا و ابوعطا است؛ نوا و ابوعطایی که تنها با اشاراتِ ملودیک در لایه‌های سطحی پدید نیامده، بلکه کاملاً پیرو سِیر مُدال و زیربنایی منطقِ دستگاه شکل گرفته است و این همان پویایی سنّت است.

 


۱- برگرفته از توصیف جیم هیکسون در دفترچه‌ی همراه اثر.
۲- طنز و خوشرویی‌ای که همواره در جدیت علیزاده شاهد بوده‌ایم.

برای خرید و دانلود آلبوم هم‌سان و هم‌سکوت به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

16 دی 1399
Hanooz Paeiz Ast 1

تکنوازی و همراهی گروه یا گروه‌نوازی

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

آلبوم «هنوز پاییز است» را هم می‌شود کاری کاملا گروهی به شمار آورد هم کاری از یک تکنواز برجسته و گروه. بستگی به زاویه‌ی دید دارد، این که مرجع تشخیص چه باشد. اگر تنها به فهرست قطعات نگاه کنیم نگاه اول غالب می‌شود. زیرا قطعاتی را می‌بینیم که نام هر چهار نفر زیرش نوشته یا در فارسی عنوان «بداهه گروهی» برایشان انتخاب شده است و نیز به نوبت قطعاتی از هر کدام از نوازندگان. از این منظر همه کم و بیش در بازی شرکت دارند. میدان متعادل است و کسی بر کسی رجحانی چشمگیر ندارد.

یک بار شنیدن قطعات کافی است تا بازنگری کلی در نظر اول را اجتناب‌ناپذیر کند و نگاه دوم نیز به میان بیاید. شگفت‌انگیز این که تصحیح را شنیدن همان قطعات نخستی ایجاب می‌کند که نام «گروهی» برخود دارد. این همنوازی‌های بداهه همچون قطعه‌هایی برای یک ساز تک و همراهی گروهی کوچک است. شخصیت موسیقایی کلهر و سازش چنان چیره می‌شود و لحظات را آکنده از خود می‌کند که همان «بداهه‌های گروهی» در قامت شبه‌کنسرتوهایی با همراهی محجوبانه‌ی گروه شنیده می‌شود. درنتیجه عنوان فرعی آلبوم، «کیهان کلهر و رامبرانت تریو» فارغ از ترجیحات انتشار در ایران از این زاویه نیز توجیه‌پذیر می‌نماید. در این قطعه‌ها می‌توان دید کیهان کلهر صاحب کارگانی از جمله‌ها و حالت‌ها شده است که در نقش آغازه‌های بداهه‌پردازی‌اش عمل می‌کند. رد آنها را می‌توان از «غزل»ها تا امروز گرفت. او با بعضی رویدادهای ظاهرا یکتا در تاریخچه‌ی کارش، همچون «اثر» (حداقل به مفهوم اسکلت یا نقشه‌ی راهنمای کلی یا گنجینه‌ای از مواد و مصالح قابل گسترش) برخورد می‌کند.

قطعه‌هایی با تعلق به نام یکی از نوازندگان مشخص شده از این نظر بیشتر جانب میانه را می‌گیرند. سلیقه‌ی نزدیک به مینیمالیسم رامبرانت فرایش، تونی اورواتر و ایجازش، در قطعه پدیدار می‌شود و نقش‌های متفاوتی به هر یک از سازها می‌دهد. گرچه حتا در این نمونه‌ها نیز جاهایی (معمولا آنجا که خود سازنده درها را موقتا به روی آزادی بداهه گشوده است)، ساز کلهر است که بر صدر می‌نشیند، درست مانند پیش آمدن ناگهانی کمانچه در اواسط «کوتاه‌ترین داستان بلند»ِ رامبرانت فرایش و دوباره مخفی شدنش.

برای خرید و دانلود آلبوم هنوز پاییز است به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 2.4
09 تیر 1398
بالا