نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: علیرضا جواهری


Change Hazin 1

تنظیم‌کننده

نویسنده: علیرضا جعفریان

آلبوم ارائه‌ای است از دستگاه نوا در قالب قطعات ضربی، تصنیف‌ها و تکنوازی‌ها. قطعات مستقل از یکدیگرند و در طول آلبوم سیری که به هم مربوط‌شان سازد دیده نمی‌شود. در موسیقی‌های کلاسیک احتمالاً پیچیدگی را می‌توان به عنوان یکی از عناصر ارزیابی در نظر گرفت: پیچیدگی مد، پیچیدگی ریتم، اجرا، بافت و غیره. چنگ حزین تقریباً فاقد این قبیل پیچیدگی‌هاست. اما با این حال از منظر مد (خصوصاً در یافتنِ راه‌های گردش میان گوشه‌های دستگاه) و همچنین شیوه‌ی اجرا (خاصه در مورد خواننده و نوازنده‌ی ساز نی) بیشتر قابلیت غور و کشف و شهود دارد.

ناشر در تهیه و تولید دفترچه به غایت بی‌مبالات و کارنابلد عمل کرده است. علاوه بر غلط‌های نگارشی متعدد و فاحش، با زیاده‌نویسی درباره‌ی سابقه‌ی هنری نوازندگان، دفترچه به فرم‌های رزومه‌نویسی برای استخدام و کاریابی شبیه شده است. متن روی جلد آلبوم حسن کیانی‌نژاد را آهنگساز و علیرضا جواهری را تنظیم‌کننده معرفی می‌کند. اما در آلبومی با مختصات چنگ حزین تنظیم چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟

در موسیقی کلاسیک غربی تنظیم به معنای نوعی آهنگسازیِ دوباره‌ی قطعه‌ای ازپیش‌موجود به کار برده می‌شود. آهنگسازِ دوم ممکن است تغییراتی در ملودی، بافت، ریتم، ارکستراسیون و غیره ایجاد کند. به این ترتیب بازنوازی، کاور و آوانگاریِ تجویزی را نیز می‌توان انواعی از تنظیم دانست. هرچند که در موسیقی کلاسیک ایرانی از واژه‌ی تنظیم استفاده نمی‌شده اما مفاهیمی مشابه آنچه گفتیم در این موسیقی نیز کاربرد داشته است. به این ترتیب نه در موسیقی کلاسیک ایرانی و نه در موسیقی غربی، تنظیم به عنوان عملی مستقل از آهنگسازی و برای اثری که از پیش موجود نبوده است به کار برده نمی‌شود. اما در موسیقی مردم‌پسند آهنگسازی می‌تواند از تنظیم تفکیک شود. در این معنا، ممکن است تنها ملودی و ریتمِ قطعه توسط آهنگساز (ملودی‌ساز) مشخص شود و پرداختِ عناصر دیگرِ موسیقایی نظیر بافت، فرم و ارکستراسیون بر عهده‌ی تنظیم‌کننده قرار گیرد. به همین خاطر معنای مدرنِ تنظیم برای مثلاً باخ، مالر یا درویش‌خان نمی‌تواند کاربرد داشته باشد اما برای واروژان، مسعود جهانی و ظاهراً سازندگان چنگ حزین می‌تواند به کار برده شود.

برای خرید و دانلود آلبوم چنگ حزین به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 0
27 فروردین 1399
Bahare Ghamangiz 1

تا دوردستِ دمِ‌دست

نویسنده: فرشاد توکلی

بهار غم‌انگیز، که به استناد نوشته‌ی خالقش (علیرضا جواهری) در ابتدای دهه‌ی 1370 آفریده شده است و اکنون نزدیک به سه‌دهه بعد صورتِ انتشار می‌پذیرد، بیش از آن‌که فرصتی برای تجربه‌ی شنیداری متفاوتی باشد، درنگِ بازاندیشی در بنیادهای آن چیزی است که می‌توانیم گفتمانِ موسیقاییِ چاووش بنامیمش؛ نوعی جنبش موسیقاییِ عمیقاً متکی بر استعدادِ شخصی و درافتادگی در موقعیتِ اجتماعیِ چندرگه‌خواهِ پس از بهمن 57، که بی این هردو جز رُفتنِ راه‌های رَفته چیز زیادی برای هوادارانش نداشت. غم‌انگیزی این اثر نیز، از سویی، در دور بودن از این دو تکیه‌گاه است و، از سوی دیگر، در امیدهای بی‌پشتوانه‌ای که شاگردانِ چهره‌های این جنبش بر بنیادهای موسیقاییِ آن چهره‌ها بستند.

بازتاب‌های این غم‌انگیزی در کجاهاست؟ در قطعاتی مطول، که طویلند بی‌آن‌که ما را به چیزی دورتر از توالی گوشه‌های بیات‌ترک در ردیف میرزاعبدالله ببرند (قطعه‌ی 1، پیش‌درآمدی نزدیک به 10 دقیقه)؛ طولانی‌اند بی‌آن‌که ما را به بیش از خواندنِ یک غزلِ ضعیف توسط خود شاعرـ‌خواننده (آن‌هم گاه غلط) بر روی یک چهارمضرابِ متوسط برسانند (قطعه‌ی 4، 13 بیت در بیش از 19 دقیقه)؛ قطعاتی که انبوهی از هم‌نوازی‌ها را به‌کار می‌گیرند، بی‌آن‌که بر بافتِ صوتی چیز زیادی اضافه کنند (در چهارمضراب و تصنیف)؛ و سرانجام تصنیفی که شاعرـ‌خواننده‌اش هم از «قفس» و «آزادی» می‌سراید، هم از «هجرِ» مَهی که دل را دیوانه کرده و آهنگسازش همان روندهای تکراری پیش‌درآمد و چهارمضراب را، این‌بار فرسایشی‌تر از قبل، پیشِ روی کلمات می‌گذارد (نزدیک به 7 دقیقه).

آن درنگِ بازاندیشی که در بهار غم‌انگیز چهره می‌گشاید چیزهای بیشتری نیز به ذهن می‌آورد؛ گوشه‌هایی از پایان‌یافتگی و انسداد مسیرِ چاووش، که بعدها تقدیر همه‌ی موسیقی ایرانی خوانده و قلمداد شد. نشان می‌دهد چگونه یک جنبشِ ستاره‌محور می‌میرد: آن‌گاه که برای استعدادهای درراه جز تکرار و تقلیدِ چهره‌ها راهی نیست، چراکه برای آموزش نسخه‌ای جز شبیهِ دیگری شدن به‌دست نداده‌اند؛ و آن‌گاه که بافت صوتیِ یک آنسامبل ایرانی را به دهه‌ی ستاره‌ها می‌کاهند، در حالی‌که آن دهه دهه‌ی عدالت و برابری در اجرا و حضور و قضاوتِ هنری نیست؛ و آن‌گاه که باقی‌مانده‌ی ستاره‌ها ورود ستاره‌های جوان‌تر را بر نمی‌تابند، مگر تا سی‌سال بعد، به اکراه و صغیرنوازی و اغماض و اطمینان از بی‌اثریِ آمدنشان.

فرشاد توکلی علیرضا گلبانگ موسیقی ایرانی بهار غم انگیز علیرضا جواهری

برای خرید و دانلود آلبوم بهار غم‌انگیز به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.3
26 دی 1397
بالا