نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: فستیوال


franz schubert

یک قطب در حال تولد

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

چندی است که شیراز دارد تبدیل به قطب پیانو می‌شود، نه از این بابت که بهترین نوازندگان یا برجسته‌ترین استادان پیانو در این شهر اقامت داشته باشند (که هنوز تقریبا همگی در تهران ساکنند) و درنتیجه مشتاقان همچون مرکزی به آن جلب شوند، بلکه از بابت برگزاری رویداد‌های مهم مربوط به نوازندگی پیانو. تنها یک جستجوی ساده در حافظه‌ی چند سال گذشته، نام یک جایزه‌ی مهم و خوش‌نام در نوازندگی پیانو با مرکزیت شیراز را به یاد می‌آورد که در دو دوره‌ی برگزارشده‌، با همه‌ی حساسیت‌های چنین رویدادهایی، وفاقی شایسته‌ی توجه میان اهل پیانو درباره‌ی آن در حال شکل‌گیری است. و اکنون هم فستیوالی که به نام «بین المللی شیراز» مزین و عنوان خاصِ سالش «اپوس 1 شوبرت» است (و پیش‌آگهی سال آینده‌اش «اپوس 2 برامس» که خبر از تداوم می‌دهد) بر مرکزیت شهر به آن معنای ویژه می‌افزاید.

گرچه هیچ اعلام رسمی‌ای نشده که این فستیوال، یک رویداد پیانویی باشد اما به روشنی سنگینی وزن نوازندگی پیانو در آن قابل لمس است. از شورای سیاست‌گذاری (محمدهادی اوجی و آرش اسماعیلی) گرفته که خود معلمان پیانواند تا حضور دو پیانیست کنسرتی برجسته‌ی اروپایی (اولاف جان لنری و گُتلیب والیش) و استاد پیشکسوت ایرانی رافائل میناسکانیان و تا اجرای صحنه‌ای برگزیدگانی از جایزه‌ی پیانوی باربد همه و همه بر این صحه می‌گذارد که در یک طرح تنیده رویدادهای تاثیرگذار فرهنگی مرتبط با این ساز دارد در شیراز وزنی می‌گیرد.

مانند اغلب جشنواره‌ها و رویدادهای موسیقایی خصوصی –که چندتایی از آنها در چند سال گذشته با موفقیت تداوم یافته است- این یکی هم دور از هیاهو و حاشیه‌های بی‌حاصل جشنواره‌های نمایشی (اغلب دولتی یا نیمه‌دولتی)، هدف‌های نسبتا مشخص، برنامه‌ریزی مستقل متمرکز بر یک موضوع موسیقایی و خط‌وربط و ساختار کم‌و‌بیش معین و روشن دارد. این نقطه‌ی قوتی است، گرچه در نخستین گام سواد اهداف بلندمدت (مخصوصا در زمینه‌ی مهار خودآگاه تصویری که چنین فعالیتی از میراث یک آهنگساز بازمی‌تاباند) هنوز آشکار نباشد. همین نقطه‌ی قوت به بنیان‌گذاران فرصت می‌دهد نتایجی چند بُعدی از کارشان بگیرند. در همان حال که کنسرت‌هایی در سطح کیفی بالای بین‌المللی به مخاطبان ارائه می‌دهند، صحنه‌ای برای تجربیات تکمیلی نوازندگان جوان و اجرای رسمی برخی از نوازندگان و معلمان فعال پیانوی شیراز به وجود آورند. درنتیجه به یک تیر سه نشان بزنند؛ هم در محل برگزاری و پیرامونش تحرکی ایجاد کنند هم روابط داخلی و خارجی را بگسترانند و هم مخاطبان را برکشند.

16 اردیبهشت 1398
set

روایتی الکترونیک از آفرینش شرقی

نویسنده: امیر بهاری

از روزگار علینقی وزیری تا امروز همواره بحث نوآوری در موسیقی کلاسیک ایرانی مطرح بوده و هست. از ساختن و پرداختن بن‌مایه‌های ردیف در بستر موسیقی کلاسیک غربی تا آمیختن آن با الگوهای موسیقی پاپ و حتی نواختن ربع پرده با گیتار الکتریک و... تجربه شده است. در بخش عمده‌ی این تجربه‌ها مسئله‌ی اصلی «موسیقی» است. کمتر پیش آمده که مثلا یک نفر با ساز ایرانی یا با استفاده از فواصل ایرانی یا حال و هوای موسیقی کلاسیک ایرانی به سمت «صدا» حرکت کند و موفق هم باشد. اجرای عطا ابتکار (با نام مستعار sote) تلاشی به سرانجام رسیده بود در مسیر برساختن اصواتی تهی از ادوار ریتمیک و حرکت‌های ملودیک که ماحصلش اصواتِ بی‌قراری بر مبنای گوشه‌ها و دستگاهای ایرانی بود.

تصور کنید چند جمله پیوسته در «اصفهان» که معمولاً در چند ثانیه اجرا می‌شود را با استفاده از صداهای الکترونیک به شکل اصواتی هنجارگریز برای هفت دقیقه طراحی کنید در حالی که هویت ایرانی آن همچنان کاملاً ملموس برجای بماند. کاری که عطا ابتکار در این اجرا کرد. این دستاوردی زیبایی‌شناسانه برای موسیقی آوانگارد ایران محسوب می‌شود. این قطعات را ابتکار در پروژه-آلبومِ «وحشتی مقدس در آفرینش» ارائه کرده بود و پنج‌شنبه چهارم مرداد ماه با همراهی تاریک بری (هنرمند صدا/تصویر -visual artist1) روی صحنه برد. تاریک بری ویژوال آرتیست ِ ابتکار است. بری همچنین ویژوال آرتیستِ تام یورک، نیکلاس ژار و سوپر گروه2 Atoms for Peace»3»هم هست.

ابتکار در این پروژه به عنوان هنرمندی آوانگارد به موسیقی موطن خود به مثابه‌ی صداهایی که در آفرینش جهان درونی انسان نقش داشتند، نگریسته است. او خودش و انسان معاصر را جستجوگری توصیف می‌کند که کیلومترها از این فواصل ناب دور است و ناگزیر با رنج و لذتی فزاینده این صداها (حقیقت) را کشف می‌کند. ای کاش سنتورِ خالص حضور کم‌رنگ‌تر داشت تا این کشف سخت‌تر و تاثیرش بر مخاطب عمیق‌تر می‌شد.

ابتکار یکی از مهم‌ترین و موفق‌ترین آهنگسازان موسیقی الکترونیک ایران محسوب می‌شود. درست که پیش از او هنرمندان برجسته‌ای هم‌چون علیرضا مشایخی و داریوش دولت‌شاهی در این عرصه تجربیاتی ارائه کرده‌اند اما پشتکار، تمرکز و به روز اندیشیدنش از او هنرمندی یگانه‌ ساخته است. هنرمندی که در پروژه‌ی «وحشتی مقدس در آفرینش» مخاطب را به ادراک لایه‌های عمیقی از «خلق» کردن در جهان شرقی دعوت می‌کند.


1- ویژوال آرتیست طراح، آهنگساز، گرافیست و به نوعی کارگردان است. وقتی می‌گویم کسی ویژوال آرتیستِ آهنگساز یا یک گروه است، یعنی او همکار و شریک هنری آن آهنگساز است و اثر هنری از ترکیب فعالیت بصری ویژوال آرتیست و موسیقی آهنگساز به دست می‌آید.
2- سوپر گروه به گروهی اتلاق می‌شود که هنرمندانش هرکدام در حرفه خود و در گروه‌های اصلی خود هنرمندان شاخصی هستند و برای انجام پروژه خاصی گرد هم می‌آیند. مثلا گروه Traveling Wilburys که در سال 1988 تشکل شد، گروهی متشکل از باب دیلن، روی اوربینسون، جورج هریسون، تام پتی و جف لین بود. هر کدام از این هنرمندان پیش از حضور در این گروه به موفقیت حرفه‌ای خود دست پیدا کرده بودند.
3- سوپر گروهی متشکل از تام یورک خواننده از ردیو هد، فلی، نوازنده بیس از ردهات پیلی پپرز، جوئی وارودنکر، درامر از گروه «R.E.M» و نایجل گودریک ( کیبوردیستی که سابقه‌ی تولید آلبوم [record producer] برای ردیوهد، راجر واترز، پل مک کارتنی و U2 را در کارنامه‌اش دارد).

صت تاریک بری امیر بهاری sote موسیقی الکترونیک عطا ابتکار

09 مرداد 1397
بالا