تگ: پژواک آوای معاصر

آلبوم «ماجرا» از ۹ قطعه تشکیل شده که ساز تار در آن‌ قطعات نقش اصلی را برعهده دارد و جز یک قطعه که در آن از کمانچه نیز استفاده شده، باقی قطعاتِ آن یا به‌صورت تکنوازی تار و یا همنوازی تار و سازهای کوبه‌ای هستند. تقریباً نیمی از سی‌ویک دقیقه‌ی آلبوم به قطعات ضربی و نیمی دیگر به قطعاتی با مترِ آزاد اختصاص دارد. دفترچه‌ی آلبوم اطلاعاتی در مورد ارتباط قطعات بایکدیگر دراختیار نمی‌گذارد، اما برخی از قطعاتی که از پی هم می‌آیند مرتبط هستند (مانند قطعات دوم و سوم)، و برخی دیگر بایکدیگر بی‌ارتباطند.

آلبوم ماجرا، علی‌رغم استفاده از سازها و اِشل‌های صوتیِ «سنتی»، با سنتِ قاجاریِ موسیقیِ ایرانی فاصله‌ی زیادی دارد؛ به‌این‌معنا که در آن عناصری نظیر شیوه‌ی بسط و گسترش‌ جملات، نحوه‌ی برخورد با اشِل‌های صوتی، سیرِ نغمگی، نقشِ درجاتِ اشل صوتی و ... ارتباط کمی با موسیقی ردیف-دستگاهی دارند^۱. به‌نظر می‌رسد سه ایده‌ی اصلی در ساخت قطعات این آلبوم نقش داشته‌اند: تنوع ریتمیک قطعات و نیز تغییرات وزنی در طول هر قطعه، انتقال و تکرار یک یا چند جمله‌ی موسیقایی به بخش‌های مختلف یک اشل صوتی یا اشل‌های صوتی گوناگون (به عنوان مثال در قطعه‌ی «ماجرا»)، و رنگ‌آمیزی حسی قطعات به‌وسیله‌ی تغییرات آنی، کوتاه و گذرای اشلِ صوتی (به عنوان مثال گوش کنید به دقایق ۲:۳۰ تا ۳:۰۰ از قطعه‌ی «در رؤیای دشت»).

اما دست‌کم دو عامل به موسیقیِ حاصل از این ایده‌ها ضربه زده‌اند: نخست، اشکالات صدابرداری، میکس و مسترینگ در کنار کوکِ نادقیق، که از کیفیت صدادهی اثر کاسته است (برای نمونه به ثانیه‌های ۳۰ تا ۳۵ قطعه‌ی «خشت» و یا ثانیه‌ی ۴۱ قطعه‌ی «پیغام» گوش دهید). دوم، کمبود ظرایف اجرایی که اثرگذاریِ صدای ایجاد شده را کاسته است (به‌عنوان مثال گوش دهید به دقیقه‌ی ۳:۱۴ از «خشت» و فرود به شور که می‌توانست با روح بیشتری اجرا شود). توجه بیشتر به این دو نکته می‌توانست کیفیت نهایی این آلبوم را به طرز چشمگیری ارتقاء دهد.

۱- برای آشنایی نظری با شیوه‌ی برخورد موسیقی ردیف-دستگاهی با برخی از این عناصر نگاه کنید به مقاله‌ی «مقام دلکش» از آرش محافظ در فصلنامه‌ی ماهور ۵۳.

برای خرید و دانلود آلبوم ماجرا به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

داشتن سونوریته‌‌ی متناسب یکی از مهمترین ویژگی‌های یک نوازند‌گی موفق است. اما ساخته‌ی آرش آقائی، که تکنوازی عود با همراهیِ بنان گلکار نوازنده‌ی سازهای کوبه‌ای است، از این لایه آسیبی جدّی دیده است. هرچند که نوازنده حدودِ درخشانِ یک نوازندگی/ آهنگسازیِ عالی را نیز دارا نیست، ولی صدمه‌هایی هم از مشخص نبودنِ راهبرد در میکس و مسترینگ به صدا وارد شده است.

در فرایند تولید آلبوم موسیقی، یاری گرفتن از دانشِ فردی‌ـ حرفه‌ای‌ در میکس و مَستِر یکی از ضروریات است. میکس و مستر، به‌عنوان یک مرحله‌ی تخصصی در فرآیند تولید، آنچه در اتاق ضبط (Dead Room) و به صورت منفرد و منفک ضبط شده است را به صدایی تمیز و دلنشین و متناسب برای شنیدن تبدیل خواهد کرد. اهمیت این بخش از تولید به حدی بالاست که در کشورهایی که صنعت موسیقیِ آنها شکل گرفته است، مراکزی تخصصی برای مسترینگِ آثار موسیقی راه‌اندازی شده‌ و این شغل، به‌عنوان یک تخصص، جایگاه خاص خود را داراست. مهندس/صدابردارِ مسترینگ، با دانش فنی خود و احاطه بر تکنیک‌های مسترینگ و گوشی بسیار دقیق، این فرآیند را ممکن و به هرچه بهتر شنیده شدنِ یک اثر برای طیف وسیعی از شنوندگان کمک می‌کند.

«در پرده‌ی پیدا»، در این مرحله‌ و به‌خصوص در فرآیندِ استخراجِ فنیِ یک صدای شسته‌رفته از عود، به مشکل برخورده است؛ نتیجه‌ی این تلاش نافرجام، کم‌رنگ شدن و از دست رفتنِ تصویر واقعی سونوریته‌ی نوازنده است که به واسطه‌ی آن اجازه‌ی ارتباط حسی عمیق‌ با آلبوم از دست رفته است.

آلبوم در ایجاد طرح‌واره‌ای منجسم از تنش و آرامش ناتوان است. نداشتنِ چابکیِ لازم در ادای جمله‌ها و عباراتِ مرسوم در نوازندگیِ سازهای ایرانی نیز، که هر از چندگاهی به گوش می‌رسد، همان‌طور که در ابتدا به آن اشاره شد، از نقطه‌ ضعف‌های نوازندگی است. استفاده از نامِ «ضربی» برای قطعه‌ی شماره‌ی پنج، که تمی از موسیقی جنوب (بندری) را دارد، برای این قطعه مناسب نیست. همچنین، در انتهای آلبوم و در قطعه‌ی شش، با فرودی طولانی و ملال‌آور مواجهیم، تا در نهایت، در قطعه‌ی هفت، آلبوم با رِنگی سنتی و متعارف و تمام‌عیار به پایان می‌رسد.

برای خرید و دانلود آلبوم در پرده‌ی پیدا به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.