بی‌گاهان

سنتور: پشنگ کامکار

صدابردار و مسترینگ: سیاوش کامکار

ناشر: تهران،  آوای ساز خورشید
تاریخ انتشار: تابستان 1397
تاریخ ضبط: 1396-1394

پشنگ کامکار، مجید کیانی و پرویز مشکاتیان از مهم‌ترین نوازندگان سنتور نسل بعد از فرامرز پایور هستند که هر سه در «دانشکده‌ی هنرهای زیبای» دانشگاه تهران تحصیل کرده بودند و متعاقباً در مرکز حفظ و اشاعه‌ی موسیقی ایران نیز حضور داشتند و یا تحت تأثیر افکار احیاگرایانه‌ی آن مرکز بودند¹. از همین روی است که محمدرضا لطفی و پشنگ کامکار می‌توانند در کنار هم در گروه شیدا فعالیت کنند. رنگ صوتی تیز و درخشان صدای ساز کامکار در دهه‌ی 50 ـ که در آلبوم‌های «چاووش 1: به‌یاد عارف» (کانون فرهنگی هنری چاووش، بی‌تا)، «چاووش 6: سپیده» (همان) و «چاووش 9: کنسرت گروه شیدا» (‌همان) موجودندـ نیز نزدیک به سلیقه‌ی احیاگرانی است که صدای «اصیل» سنتور را با مضراب بی‌نمد می‌شناسند². تأکید بر ردیف میرزاعبدالله به‌مثابه «اصیل‌ترین» روایت موجود از ردیف نیز از ویژگی‌های همان جریان احیاگرایانه است که تأثیراتش بر محتوای ملودیک ساز کامکار در همان سال‌ها پیدا است.

در سوی مقابل اواخر دهه‌ی 60 با انتشار «بارانه» (نوای همایون، بی‌تا [1368]) که سویه‌ی دیگری از سبک نوازندگی او را می‌بینیم که بیشتر متأثر از فعالیت‌های او در گروه کامکارها است. روایت از ماهور و بیات اصفهان در این آلبوم اگرچه رگه‌هایی از تفکرات حفظ و اشاعه‌ای را در خود دارد اما پر است از قطعاتی که ملودی‌های‌شان ملهم از موسیقی مردمی (فولک) است. به‌علاوه رنگ صوتی صدای او نرم‌تر از آثار قبلی او است. سبک شخصی کامکار در همین آلبوم است که به طور کامل نمود پیدا می‌کند.

«بی‌گاهان» ترکیبی است از کامکار دهه‌ی 50 و دهه‌ی 70. اولین قطعه‌ی آلبوم تکنوازی بیست دقیقه‌ای است از یک چهارگاه مدرسی. ملودی‌ها و شیوه‌ی بسط و گسترش‌ها متأثر از ردیف میرزاعبدالله است ـ در حالی که با سبک شخصی نوازندگی کامکار روایت می‌شوند ـ و قسمت‌های موزون کوتاه‌اند و لزوماً محتوای تماتیک ندارند. در ادامه دو قطعه‌ی موزون کوتاه می‌آید که آهنگسازی‌شان مانند قطعات موزون «بارانه» بر مبنای ملودی‌های تماتیک موسیقی مردمی ایران است. قطعه‌ی بعدی باز هم تکنوازی پانزده دقیقه‌ای‌ است در دشتی؛ به سانِ  قطعه‌ی اول.

در پایان می‌توانید بخشی از قطعه‌ی «بی‌گاهان» را بشنوید.

1 – گویا تنها مجید کیانی و پرویز مشکاتیان عضو مرکز بوده‌اند.
2 –کامکار در هر سه آلبوم با مضراب نمددار نوازندگی کرده است.