انتخاب شاعر شدن و ماندن، در مقابل هنرمندِ هنرهای دیگر شدن، ویژگی مشخص و بارزی دارد: شاعر با تکرار اشعارش در اذهان همنسلان و بعدیها و بعدیها، بیواسطه یادش را در اذهان ناآمدگان و در پیآیندگان زنده نگه میدارد. این ویژگی، در مقایسه با دیگر هنرها، جاودانگیِ شاعر شدن را یا شاعرِ جاودانه شدن را محتملتر میکند. شاعرِ شعرِ مؤثر نمیمیرد اما این مؤثر بودن را دبیر گیج و گول -تاریخ- تعیین میکند.
هنرمند زنده، راه دیگر میکند، در پی تکرار راهِ رفته نیست، حتی اگر هزار راه بیمهشده در پیش رویش باشد. راه بیمهشده، راهیست که تمام بارِ بازارِ فروش را، هیجان نامها و گرمکردن بازار و آبِ گلآلود پُر از ماهی به دوش بکشد. کار، اثر، هنر، زنده و تازه میماند، بیرسم و بیهُل و بیخرج و بیسرمایه.
افشین یداللهی ترانهساز بود. این شعر/ترانههایی که در آلبوم «امشب کنار غزلهای من بخواب» جمع شدهاند، کارهای متوسط و معمولی او هستند. هیچکدام در انتخاب کلمات و حکایت از منطق فکر و شعر نشأت ندارند، از ساختن نظم، از محدوده و محدودیت قافیهجورکردن میآیند:
شهر از هجوم خاطرههایت به من پُر است
بعد از تو شهر از من دیوانه دلخور است
پُر و دلخور باهم، قافیه ساختهاند! اگر تمام قواعد ترانهسرایی بیدروپیکر امروز را کناری بنهیم، در غزل نمیتوان «دلخور» و «پُر» را با هم قافیه کرد: لازم است صورت نوشتاری کلمات در حروف بعد از آخرین مُصَّوِت، مانند هم باشند. سُستی شعر در ترکیباتی ساختگی چون: بود و عدم (معمولاً «بود» در مقابل «نبود» و «عدم» در برابر «وجود» قرار میگیرند) یا ضعف قریحه و کمحوصلگی در ساختن تضاد و طباقی، نظیر: «غزلها، ترانهها» در برابر «ستمها، بهانهها» (غزلها، ترانهها را در مقابل لُغزها، فسانهها میتوان قرار داد) مشهود و آزاررسان هستند.
آوازهای دکلمهواری که نه شعر را هُل میدهند (که به شدت احتیاج دارند)، نه فینفسه جذابیتی دارند و نه ملودیهایی که چندان به خاطر بمانند؛ که این، لازمهی کار در این شیوه از موسیقی با این لایه از شنونده است. آوازخوان نام و آوازهاش را آورده، گذاشته کنار این شعرها؛ راه و روش ارائهی آواز سنتی را «دیگر» نکرده، مانند نسل آوازخوانهای پیش، هرکارش هدیهای جانافزا به دوره و زمانهاش نیست. آهنگساز یکسره خطوط همراهی آواز را برای لایهی دیگری از شنونده نوشته و از ملودیپردازی برای چنین شعرها و چنان شنوندههایی سفرهای نگسترانیده است. همچنان ترانهی پرداختهی محمدجواد ضرابیان روی شعر سیمین بهبهانی، در و تختهی جفتوجور موفق این شیوهی درپیشگرفتهشدهی همایون شجریان است: تولید موسیقی برای عامه و در سطح عامه، بیآنکه قصدی برای ارتقاءِ سلیقهی موسیقایی این «عامه» در نظر باشد؛ حتی اگر به تنزل سلیقهی همین «عامه» نیز منجر شود.
* ناشر هم در ارائهی آلبوم ضعیف عمل کرده است: از طرح جلد و چینش مطالب و نحوهی نوشتن اشعار بگیرید تا فینگیلیش نوشتن ترکیباتی که کاملاً و ایجاباً قابل و شایستهی ترجمه اند.
برای خرید و دانلود آلبوم امشب کنار غزلهای من بخواب به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
24 آبان 1396