چیره‌دستی فنی و مهارت اجرا (نوازندگی) چقدر اهمیت دارد؟ جواب این سوال در وهله‌ی اول بدیهی به نظر می‌رسد؛ هر چه مهارت و چیره‌دستی بیشتر، موسیقی‌ای که می‌شنویم هنرمندانه‌تر و زیباتر. اما این جواب نه فقط همیشه درست نیست بلکه حتا در جاهایی ممکن است گمراه‌کننده هم باشد. با کمال تعجب برای کسانی که آن جواب بدیهی را قطعا درست می‌پندارند، در موسیقی خود ما، یا همان موسیقی سنتی/کلاسیک ایرانی، مدت‌هاست بحث جدی بر سر این که مهارت‌های فنی یک نوازنده چقدر در ارزش و اعتبار خودش و آثارش نقش دارد، در جریان است.
در حقیقت بحث اصلی اغلب از راه نفی اهمیت آثار نوازندگان بسیار تکنیکی صورت نمی‌گیرد (گرچه در بعضی فرهنگ‌ها از جمله فرهنگ ما این بحث همیشه در میان بوده که ممکن است تاکید بیش از حد بر نمایش مهارت تکنیکی اثر را نامتعادل کند) بلکه بیشتر از راه تاکید بر اهمیت و ارجمند شناختن کار آن استادانی صورت می‌پذیرد که ظاهرا کارشان بدون مهارت ویژه‌ی فنی به نظر می‌رسد.
بسیار بعید است بتوان بدون استدلال یا دست‌کم روشی برای متقاعد کردن دیگران به ایشان قبولاند که مهارت‌های کم‌تر ملازم ارزش بیشتر است. اگر به محتوای این بحث -که در شکل ساده‌شده‌اش در ایران معاصر اغلب به موضوع اهمیت «سرعت» نوازندگی در ارزش آفریده‌های موسیقایی می‌پردازند- دقت کنیم خواهیم دید استدلال اقناعی اصلا به این شکل که «مهارت کم‌تر بهتر است» پیش نمی‌رود، بلکه بیشتر به این شکل است که «شاید اصلا این نوع مهارت در این فرهنگ موسیقایی اهمیتی نداشته باشد».
بنابراین اگر به کُنه بحث برویم می‌بینیم مساله اصلا این نیست که مهارت ارزشمند نیست بلکه این است که اصلا چه چیزی مهارت است. آیا تروفرز ساز زدن و با دقتی ماشین‌وار اجراکردن برای موسیقی ما «مهارت» است؟ یا برای مثال یک تکنیک منفرد را با حالتی دست‌نیافتنی اجرا کردن «چیره‌دستی» و «استادی» محسوب می‌شود؟ وجود این دست پرسش‌ها یعنی طرف‌های بحث گاه در مفهوم مهارت و چیره‌دستی با هم اختلاف نظر دارند و از آن بیشتر اغلب در تعیین مصداق‌های این مفهوم و به ندرت نیز درباره‌ی ارزش و جایگاه خود مهارت در یک فرهنگ موسیقایی خاص.
گذشته از این که بخواهم به این سوال‌ها جواب بدهم یا حداقل نظر طرف‌های مختف این بحث را طرح کنم که در این نوشته‌ی کوتاه غیرممکن است، طرح خود این پرسش‌ها پرده از یک موضوع مهم دیگر در موسیقی ایرانی برمی‌دارد. فهرستی که هر دسته از طرف‌های این بحث از عناصر بااهمیت در مهارت و مفهوم مهارت ارائه می‌دهند یکی از نشانه‌های سبک موسیقی‌شان است. به زبان دیگر نه تنها اهمیت، مفهوم و مصداق‌های مهارت و ... از یک فرهنگ موسیقایی تا فرهنگ دیگر فرق می‌کند بلکه همین موضوع‌ها ممکن درون دو سبک مختلف در یک فرهنگ هم تفاوت داشته باشند.
