نشان ملی ثبت(رسانه‌های دیجیتال)

تگ: محمدجعفر قاضی عسکر


Nilgun 2

آشنا و ناآشنا، به هم اندر

نویسنده: آروین صداقت‌کیش

«نیلگون» از آن دسته است که به درجات می‌خواهند هنگام آفرینش بخش‌های بدون متر به جای گسترش به شیوه‌ی نقش‌مایه‌های موزاییکی (ذخیره‌ی الگوهای متن ردیف) با تم‌ها کار کنند و روابط انسجام‌بخشی جز روابط مدال بیافرینند. خلاصه می‌خواهند بدون اتکای یکسره بر ملودی‌های مدل بتوانند همچنان در فضای مدال دستگاهی چیزی بیافرینند. نمونه‌ی مثالی امروزین این گروه «نجوای ماه» داریوش دولتشاهی است؛ جایی که آهنگساز موفق می‌شود در یک تکنوازی بالای 50 دقیقه‌ای انسجام ساختار و تعادل تم‌ها را در عین روانی ملودی‌ها برقرار نگه‌دارد و پس از سفری طولانی دوباره به آنها بازگردد.

امیرحسین نجفی جُنگی آفریده تقریباً از همان تبار، اما فقط تقریباً زیرا آنچه در عمل در کارش ظاهر شده نوعی دوگانگی میان تم‌هایی است که ساخته‌ی خود اویند با نقش‌مایه‌هایی ردیف‌گون، نه آفرینش تم‌ها و جای دادنشان در فرم آواز. آثارش کم یا بیش میان ساخته‌شده و برداشته‌شده (یا مشابه‌سازی‌شده) در رفت‌وآمد است. همنشینی و تضاد عناصر آشنا و عناصر ناآشنا قطعه‌ها را به پیش می‌برد (بیش از هر جای دیگر در قطعه‌ی نیلگون). رویارویی این عناصر تا آنجا پیش می‌رود که عملاً پای ملودی‌های شناخته‌شده و تثبیت‌شده‌ی دیگر آهنگسازان نیز به میان می‌آید و در لحظاتی قطعات را تا آستانه‌ی اجرای مجدد قطعه‌ای دیگر پیش می‌برد (و البته گاه بازتعبیری خلاق از آنها). آشنایی که اشباع شد ناگهان ناآشنا از راه می‌رسد و آنها را همچون جزیره‌ای در میان می‌گیرد.

ظرافت کار آنجاست که در این ثنویت تنیده در متن قطعه‌ها تنها ملودی‌ها نیستند که رویاروی هم قرار می‌گیرند بلکه هنگام پریدن میان مواد و مصالح و فن گسترش متضاد ناگهان عناصر دیگری هم عوض می‌شود؛ از همه مهم‌تر شیوش صدای ساز، چگالی بافت، رابطه‌ی صدا با سکوت و خلاصه لهجه‌ی نوازندگی در کل متناسب با یکی از دو سوی دوگانه رخ می‌گرداند. و اینجا بیش‌ازپیش نشان از جستجوی آهنگسازی و خواست مهار بر عناصر موسیقایی وسیع‌تر و از پیش تعیین‌شدگی هویدا می‌شود. گام نهایی اما مفقود است. دشواری بزرگ آنگاه روی می‌نماید که گفتگوی چندانی میان عناصر دوگانه شکل نمی‌گیرد. عناصر متضاد به سنتزی دست نمی‌یابند و جزیره‌وار و محاصره‌شده می‌مانند، یا دست‌بالا ناآشناها در جایی از قطعه‌های مختلف –احتمالاً- به نشانه‌ی انسجام فرمال بازمی‌آیند.

 

برای خرید و دانلود آلبوم نیلگون به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

24 بهمن 1396
Nilgun 1

دل‌زده از روایت و قطعیت

نویسنده: فرشاد توکلی

خسته و منزجر از قطعیت و نقل‌قول و روایت؛ این‌ها، به‌زعم من، فشرده‌ی آن چیزی است که نیم‌ساعت تارنوازی امیرحسین نجفی را تشکیل داده است. «نیلگون» اثر دیگری است از نسلی از موسیقی‌دانانِ عمدتاً متولدِ دهه‌ی 60 که بیش از هرچیز  از ترعه‌ی موسیقاییِ حسین علیزاده سیراب شده‌اند. نمونه‌ای از آن گرایش در موسیقیِ ایرانی که، در تقابل با سرایشِ عبارات موسیقایی، به القا و اصالتِ "اثر عاطفیِ لحظه‌ای"، یا آنچه خود ـ اغلب ـ "حس" خطابش می‌کند، معتقد است.

از همان شروعِ اثرْ علاقه به تعلیق، که من عامدانه آن را انزجار از قطعیت می‌نامم، خودنمایی می‌کند. کوکِ خاصی که برای تار در اجرای مایه‌ی دشتی درنظر گرفته شده است ناپایداریِ، یا شاید حتی بی‌طرفیِ، خاصی را نسبت به نغمات بسترِ صوتی این مایه القا می‌کند. تار یک‌ونیم پرده پایین‌تر از دیاپازن کوک شده و تقریباً از تمام نغماتِ بستر صوتی نماینده‌ای در کوک مطلقِ وترها وجود دارد؛ میراثی از شهناز. با این تفاوت که نجفی، برخلافِ شهناز، تعلیقِ ناشی از این کوک را زینت موسیقی‌اش نمی‌کند. تعلیق برای او خودِ موضوع است. او با هر عنصرِ موسیقایی که تکلیفش از پیش روشن شده است مخالفت می‌کند. اینجا، موسیقی به دنبال "عبارت" ساختن نیست و هرجا به چنین چیزی تنه می‌زند از یک پاساژ بلند که رفتاری اتودصفت دارد استفاده می‌کند. در این مسیر، هر گونه گرته‌برداریِ ملودیک ازهم فرو می‌پاشد و ملودی به نقاط پراکنده‌ای تبدیل می‌شود که نه واریاسیون است و نه "گفتگو" با یک تِم؛ آن‌طور که در دفترچه‌ی آلبوم ادعا شده است.

در این رویکرد، صداها بیشتر آمده‌اند تا زمان را رنگ‌آمیزی کنند و بروند. نوعی موسیقیِ فیلم که از فیلمش بی‌خبریم و معنایش در گروِ تدوین لحظه‌هایی است که دلیل وجودشان را نمی‌دانیم و نمی‌توانیم بدانیم. معنای این موسیقی دیگر نه دشتی، همایون، عراق یا راست پنجگاه، که تعلیق است. ترجمه‌ی موسیقاییِ ناتمامی و گرفتاری است در چنبره‌ی حاکمیتِ "قطعیت" و "روایت" و "حرفِ آخر". معنای این موسیقی سرگردانیِ نسلی است که خود را نه وارث که دچارِ انبوهی از ماتَرَک موسیقایی می‌بیند. نسلی مهاجرِ «هرجا که این‌جا نیست»؛ با نمایندگانی متفاوت؛ گاه دلخوش از غیرقابل‌پیش‌بینی نواختنِ رهاب؛ گاه دل‌خنک از کنارگذاشتن کامل گوشه‌ها.

برای خرید و دانلود آلبوم نیلگون به وب‌سایت بیپ‌تونز مراجعه کنید.

امتیاز: 1.6
19 دی 1396
بالا