بهار غمانگیز، که به استناد نوشتهی خالقش (علیرضا جواهری) در ابتدای دههی 1370 آفریده شده است و اکنون نزدیک به سهدهه بعد صورتِ انتشار میپذیرد، بیش از آنکه فرصتی برای تجربهی شنیداری متفاوتی باشد، درنگِ بازاندیشی در بنیادهای آن چیزی است که میتوانیم گفتمانِ موسیقاییِ چاووش بنامیمش؛ نوعی جنبش موسیقاییِ عمیقاً متکی بر استعدادِ شخصی و درافتادگی در موقعیتِ اجتماعیِ چندرگهخواهِ پس از بهمن 57، که بی این هردو جز رُفتنِ راههای رَفته چیز زیادی برای هوادارانش نداشت. غمانگیزی این اثر نیز، از سویی، در دور بودن از این دو تکیهگاه است و، از سوی دیگر، در امیدهای بیپشتوانهای که شاگردانِ چهرههای این جنبش بر بنیادهای موسیقاییِ آن چهرهها بستند.
بازتابهای این غمانگیزی در کجاهاست؟ در قطعاتی مطول، که طویلند بیآنکه ما را به چیزی دورتر از توالی گوشههای بیاتترک در ردیف میرزاعبدالله ببرند (قطعهی 1، پیشدرآمدی نزدیک به 10 دقیقه)؛ طولانیاند بیآنکه ما را به بیش از خواندنِ یک غزلِ ضعیف توسط خود شاعرـخواننده (آنهم گاه غلط) بر روی یک چهارمضرابِ متوسط برسانند (قطعهی 4، 13 بیت در بیش از 19 دقیقه)؛ قطعاتی که انبوهی از همنوازیها را بهکار میگیرند، بیآنکه بر بافتِ صوتی چیز زیادی اضافه کنند (در چهارمضراب و تصنیف)؛ و سرانجام تصنیفی که شاعرـخوانندهاش هم از «قفس» و «آزادی» میسراید، هم از «هجرِ» مَهی که دل را دیوانه کرده و آهنگسازش همان روندهای تکراری پیشدرآمد و چهارمضراب را، اینبار فرسایشیتر از قبل، پیشِ روی کلمات میگذارد (نزدیک به 7 دقیقه).
آن درنگِ بازاندیشی که در بهار غمانگیز چهره میگشاید چیزهای بیشتری نیز به ذهن میآورد؛ گوشههایی از پایانیافتگی و انسداد مسیرِ چاووش، که بعدها تقدیر همهی موسیقی ایرانی خوانده و قلمداد شد. نشان میدهد چگونه یک جنبشِ ستارهمحور میمیرد: آنگاه که برای استعدادهای درراه جز تکرار و تقلیدِ چهرهها راهی نیست، چراکه برای آموزش نسخهای جز شبیهِ دیگری شدن بهدست ندادهاند؛ و آنگاه که بافت صوتیِ یک آنسامبل ایرانی را به دههی ستارهها میکاهند، در حالیکه آن دهه دههی عدالت و برابری در اجرا و حضور و قضاوتِ هنری نیست؛ و آنگاه که باقیماندهی ستارهها ورود ستارههای جوانتر را بر نمیتابند، مگر تا سیسال بعد، به اکراه و صغیرنوازی و اغماض و اطمینان از بیاثریِ آمدنشان.
فرشاد توکلی علیرضا گلبانگ موسیقی ایرانی بهار غم انگیز علیرضا جواهری
برای خرید و دانلود آلبوم بهار غمانگیز به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
26 دی 1397
دیدگاهها
م.احمدیان 4 سال پیش(30 دی 1397 ساعت 06:10)
مشتاق شنیدن این کار شدم!